Στα ρευστά όρια μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας, η ταινία ακολουθεί τα συναισθηματικά ταξίδια της Laura, του Tomas και του Christian, μέσα από μία βαθιά τρυφερή ματιά στις ζωές τους.
Χρυσή Άρκτος, 68ο Φεστιβάλ Βερολίνου
Ένα ανελέητα καθηλωτικό κατόρθωμα. Μία διαφωτιστική ματιά στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα. Εντυπωσιακό χάρη στην ευφυία του, την αυτοπεποίθηση και την πρωτοτυπία του. Hollywood Reporter
Ριζικά ανθρώπινο, μία τολμηρή πραγματεία για την παράξενη (και συχνά αποξενωμένη) σχέση που έχουν οι άνθρωποι με τα σώματα τους. IndieWire
Δεν είναι απλώς μία ταινία. Είναι μία εμπειρία. Ένα ταξίδι ανακάλυψης του εαυτού. Kino Zeit
Μία απαιτητική, στοχαστική εξερεύνηση της οικειότητας και της ιδέας του εαυτού. Cineuropa
«Μη Με Αγγίζεις»
(Touch Me Not)
«Πες μου πώς με αγάπησες για να καταλάβω πώς να αγαπώ». Αυτή είναι η βασική ιδέα πίσω από τη Χρυσή Άρκτο της 68ης Berlinale που απονεμήθηκε στο τολμηρό ντεμπούτο της Ρουμάνας Adina Pintilie. Η ταλαντούχα δημιουργός και οι χαρακτήρες μπαίνουν σε μία περιπέτεια προσωπικής αναζήτησης για την οικειότητα, τη σχέση με το σώμα, τα ταμπού και τους φόβους. Αυτή η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μείξη πραγματικότητας και μυθοπλασίας, καθηλώνει τον θεατή σε ένα πολύ προσωπικό ταξίδι, μία σπλαχνική κινηματογραφική εμπειρία.
Η πολυεπίπεδη ταινία αναζητά πώς μπορούμε να βρούμε την οικειότητα με τους πιο αναπάντεχους τρόπους και πώς μπορούμε να αγαπήσουμε κάποιον χωρίς να χάσουμε τον εαυτό μας. Και το κάνει με τόλμη, ειλικρίνεια και πρωτοτυπία.
Σύνοψη
Στα ρευστά όρια μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας, η ταινία ακολουθεί τα συναισθηματικά ταξίδια της Laura, του Tomas και του Christian, μέσα από μία βαθιά τρυφερή ματιά στις ζωές τους. Λαχταρούν την οικειότητα, ενώ τη φοβούνται, προσπαθούν να ξεπεράσουν παλιά μοτίβα, αμυντικούς μηχανισμούς και ταμπού, για να κόψουν τον ομφάλιο λώρο και να ζήσουν επιτέλους ελεύθεροι.
Διάρκεια: 125’
8 Νοεμβρίου στους κινηματογράφους από την Feelgood
Σημείωμα της δημιουργού Adina Pintilie
Όταν ήμουν είκοσι χρονών, νόμιζα ότι ήξερα τα πάντα για την αγάπη, για το πώς έπρεπε να είναι μία υγιής προσωπική σχέση, πώς λειτουργεί η επιθυμία. Σήμερα, μετά από είκοσι χρόνια δοκιμών και ταλαιπωρίας, όλες οι απόψεις που είχα σχετικά με την οικειότητα τότε έχουν χάσει την έννοια τους και είναι όλο και πιο αντιφατικές. Ως συλλογισμός πάνω σε αυτό το προσωπικό ταξίδι, η ταινία είναι μια καλλιτεχνική διαδρομή προς τον πόθο και την (αν)ικανότητα να ακουμπήσουμε και να μας ακουμπήσουν, να κάνουμε επαφή.
Η οικειότητα παίζει σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη εμπειρία, έχοντας τις ρίζες της στον πρωταρχικό, συναισθηματικό και ψυχολογικό δεσμό ανάμεσα στη μητέρα και το νεογέννητο. Είναι μέσα από αυτό τον πρωταρχικό δεσμό που το βρέφος έχει την πρώτη επαφή με τον κόσμο και αρχίζει να χτίζει την έννοια του εαυτού του. Αυτή η αρχική επαφή διαμορφώνει τον εγκέφαλο του παιδιού και επηρεάζει βαθιά την αυτοεκτίμηση του, τις προσδοκίες του και αργότερα καθορίζει πώς δένεται και προσεγγίζει την οικειότητα ως ενήλικας.
Πέρα από τον κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας, η υγιής οικειότητα σε ατομικό επίπεδο έχει επίδραση στο κοινωνικό επίπεδο, δημιουργώντας ένα ψυχολογικό δίκτυο ανθρώπων που συνδέονται μέσα από συναισθηματικούς δεσμούς. Η δυσλειτουργική οικειότητα μέσα στον οικογενειακό πυρήνα καλλιεργεί το έδαφος για περαιτέρω σύγκρουση, κακοποίηση, διάκριση και προκατάληψη σε μία ευρύτερη, κοινωνική, πολιτική κλίμακα.
Η ταινία στοχεύει να λειτουργήσει ως χώρος συλλογισμού και μεταμόρφωσης, όπου ο θεατής καλείται να εμβαθύνει τη σκέψη του πάνω στην ανθρώπινη φύση και να επανεκτιμήσει την εμπειρία και τις ιδέες του για τις προσωπικές σχέσεις, με επίκεντρο την από-αντικειμενικοποίηση και προσωποποίηση της ανθρώπινης συναλλαγής, και την πρόκληση της περιέργειας μας απέναντι στον διαφορετικό «Άλλο» και την ικανότητα να συναισθανθούμε, να μπούμε στη θέση του άλλου. Προσωπικά πιστεύω ότι η κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και η ικανότητα μας να κατανοήσουμε τον άλλον σαν μία άλλη εκδοχή του εαυτού μας, μπορεί να έχει μία ουσιαστικά μεταμορφωτική δύναμη για την προσωπικότητα μας και για τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε. Όπως επισημαίνει ο Gustav Landauer: «Η κοινωνία δεν είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει με μία επανάσταση, αλλά είναι μία συνθήκη, μία συγκεκριμένη σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους, ένας τρόπος ανθρώπινης συμπεριφοράς. Μπορούμε να την αλλάξουμε αλλάζοντας τον τρόπο που σχετιζόμαστε, τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε».
Μία Ανοιχτή Επιστολή για την οικειότητα
Καθώς περνούσαν τα χρόνια, όταν ερχόμουν αντιμέτωπη με την αληθινή ζωή, μία ερώτηση άρχισε να με απασχολεί όλο και περισσότερο: γιατί η οικειότητα κουβαλάει τόσο φόβο, ενοχή, καχυποψία και μοναχικότητα; Γιατί κάθε στιγμή χαράς επισκιάζεται από τον φόβο ότι θα τελειώσει γρήγορα; Παρατηρώντας τη δική μου εμπειρία και άλλων ανθρώπων κοντά μου, άρχισα σταδιακά να αμφισβητώ τις κάποτε ξεκάθαρες απόψεις μου για τη ζωή, την κανονικότητα, την αγάπη κτλ. Και έτσι ξεκίνησε ένα μακρύ ταξίδι αυτογνωσίας.
Στην πορεία, ανακάλυψα τους περίπλοκους τρόπους με τους οποίους η ικανότητα μας ως ενήλικες να δενόμαστε είναι επηρεασμένη από την παιδική μας ηλικία και πάνω από όλα με τη σχέση με τη μητέρα. Όπως λέει ένας καλός φίλος ψυχοθεραπευτής: «Πες μου πώς σε αγάπησαν, για να σου πως πώς να αγαπήσεις». Όσο πιο αρχική είναι η εμπειρία, τόσο πιο υποσυνείδητη είναι, χαράζοντας μοτίβα συμπεριφοράς στον εγκέφαλο, τα οποία επηρεάζουν βαθιά την ενήλικη ζωή, την άποψη μας για τον ίδιο μας τον εαυτό και τους άλλους, χωρίς να το γνωρίζουμε καν.
Έφτασα εδώ, μέσα από τη δουλειά με τον εαυτό μου, για να κόψω τον λώρο, να ξεφορτωθώ όλα όσα με κρατάνε πίσω σε θέματα οικειότητας, δημιουργικότητας, για να ανθίσω ελεύθερη. Η ταινία είναι μέρος ακριβώς αυτής της προσωπικής εξερεύνησης, αμφισβητώντας πάνω από όλα τις απόψεις μου για την οικειότητα. Όλοι αυτοί οι χαρακτήρες λαχταρούν την οικειότητα, αλλά τη φοβούνται, έχουν κολλήσει στα παλιά μοτίβα και τους αμυντικούς μηχανισμούς, σε σύγκρουση ανάμεσα στην οικειότητα και την αυτονομία, ανάμεσα στο δούναι και λαβείν, ανάμεσα στην εικόνα της οικειότητας και της αλήθειας της. Το να αγαπάμε ο ένας τον άλλον χωρίς να χάνουμε τον εαυτό μας, το βασικό δίλημμα στο ζήτημα της οικειότητας, είναι στον πυρήνα της έρευνας μου στην ταινία και στη ζωή μου.
Σχετικά με την πραγματικότητα και τη μυθοπλασία
Ως δημιουργό, πάντα με αφορούσε η σχέση μου με την πραγματικότητα. Δουλεύω πολύ με την πραγματικότητα και δεν πιστεύω ότι υπάρχει όριο ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία. Υπάρχει απλώς το σινεμά, ως υποκειμενική εμπειρία της πραγματικότητας.
Το κύριο επίπεδο όπου η πραγματικότητα στέκεται απέναντι από τη μυθοπλασία είναι η ίδια η κινηματογραφική διαδικασία: όχι μόνο σε σχέση με τις αληθινές τοποθεσίες και τα γεγονότα, αλλά και στη δουλειά που γίνεται με τους χαρακτήρες. Το καστ είναι μία μείξη επαγγελματιών και μη ηθοποιών. Τα εργαστήρια αυτοσχεδιασμού πειραματίζονται με διάφορες προσεγγίσεις που χτίζουν τους χαρακτήρες πάνω στο συναισθηματικό υπόβαθρο των συμμετεχόντων, για να αποκαλύψουν τα βαθύτερα επίπεδα της αλήθειας του χαρακτήρα. Η μυθοπλασία είναι το πλαίσιο για να δουλέψει κανείς με την πραγματικότητα, προσφέροντας έναν ασφαλή χώρο για τους ανθρώπους που πήραν το ρίσκο να ανοιχτούν και να μοιράσουν την ψυχή τους μέσα στη διαδικασία.
Επιλέγω κάποιον για να ενσαρκώσει έναν χαρακτήρα, αλλά ο χαρακτήρας γίνεται πραγματικός, ενώ δουλεύω πάνω στην ιδιωτική ιστορία του ανθρώπου που τον ενσαρκώνει. Το ανθρώπινο ον στην οθόνη είναι ένα νέο, σύνθετο, αντιφατικό πλάσμα, ένα υβρίδιο ανάμεσα στο δικό μου υλικό και τη δική του βιογραφία.
Με συνεπαίρνει ο αναπάντεχος τρόπος που η πραγματικότητα και η μυθοπλασία καθρεφτίζονται η μία στην άλλη, πώς τα όρια ανάμεσα τους θολώνουν, πώς η κινηματογραφική εμπειρία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα και τούμπαλιν.
Σε όλη αυτή τη διαδικασία, ανακάλυψα πώς όλοι τελικά αντιμετωπίζουν την ίδια απομόνωση, πώς αιχμαλωτίζονται στην ίδια παγίδα ανάμεσα στην ανάγκη για οικειότητα και τον φόβο προς αυτή. Με συγκινούν οι αναπάντεχοι τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι προσπαθούν να ξεφύγουν από την εσωτερική τους φυλακή, να έρθουν σε επαφή με το σώμα και τα συναισθήματα τους. Ανακαλύπτω ξανά και ξανά ότι στον πυρήνα μιας παράξενης ανθρώπινης συμπεριφοράς βρίσκεται τις περισσότερες φορές μία ανέκφραστη ανάγκη για αγάπη.
Η ταινία μου αποκαλύπτει πολλά για τους δικούς μου ασυνείδητους αμυντικούς μηχανισμούς, τις δικές μου προβολές και τις διαστρεβλωμένες απόψεις για την οικειότητα. Βλέπω τον εαυτό μου να αντανακλάται σε κάθε ένα από αυτά τα ανθρώπινα όντα, σε διαφορετικές στιγμές της ζωής μου, σαν σε ένα θρυμματισμένο καθρέφτη.
Σημειώσεις των συμμετεχόντων
«Δεν έπαιξα έναν ρόλο. Εξερεύνησα τα συναισθήματα και τις καταστάσεις, που μοιράστηκα με την κάμερα, και εμπιστεύτηκα την Adina με το χαοτικό υλικό. Έβγαλε νόημα μετά. Εγώ δεν έβγαλα. Δεν είπα ποτέ ότι ο χαρακτήρας κάνει αυτό και όχι το άλλο, αφού, όπως και στη ζωή, τα όρια είναι όπου τα βάλεις. Βρήκα το μέσο να εκφράσω τον εαυτό μου με τρόπους που δεν είχα σκεφτεί. Αυτή η προσωπική εξερεύνηση δημιουργεί μία σημαντική παρουσία στην ταινία. Παρά την αμηχανία μου, ένιωσα ασφαλής και αγάπησα τη διαδικασία. Κρύφτηκα πίσω από τον χαρακτήρα και έζησα πράγματα που δεν θα τόλμαγα. Αυτό μου επέτρεψε να εξερευνήσω και να ανακαλύψω περιοχές που ούτε φανταζόμουν να προσεγγίσω».
Laura Benson, ηθοποιός
«Πάντα με ενδιέφερε η διαδικασία της εσωτερικής μεταμόρφωσης. Να φέρω τις σκιές μου στο φως. Η ταινία ήταν μια μοναδική ευκαιρία για μένα να συνεχίσω να το κάνω αυτό μπροστά στην κάμερα, μία διαδικασία τρομαχτική και συναρπαστική μαζί. Αυτή η διαδικασία στο ρευστό όριο ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία μου έδωσε έναν ασφαλή χώρο και σκεφτόμουν ότι υποδύομαι κάποιον άλλον, ενώ το υποσυνείδητο μου έφερνε δικά μου πράγματα στην επιφάνεια. Η Adina είναι δεξιοτέχνης στο να δημιουργεί αυτόν τον ιερό χώρο όπου χάνεις τον εαυτό σου, τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία. Μπαίνεις σε ένα ρόλερ κόστερ συναισθημάτων και βγαίνεις μεταμορφωμένος, με πολλές ερωτήσεις και μία ταινία. Δεν χρειάζομαι τίποτα άλλο».
Tomas Lemarquis, ηθοποιός
«Ταξιδεύω πολύ με τον σύντροφο μου τον Christian. Έχουμε επισκεφτεί πολλά μέρη στην Ασία και την Ευρώπη. Είναι σημαντικό να βλέπουμε διαφορετικές κουλτούρες και να δείχνουμε ότι η σωματική αναπηρία δεν σημαίνει ότι κάθεσαι σπίτι και λυπάσαι τον εαυτό σου. Οι άνθρωποι με σωματικές αναπηρίες χρειάζονται μία γεμάτη ποικιλία ζωή. Μόνο έτσι μπορούν να συμμετέχουν περισσότερο στην κοινωνία. Η σχέση μου με τον Christian τα τελευταία τρία χρόνια είναι υπέροχη. Η ζωή μας έχει ποικιλία και μοιραζόμαστε πολλά. Η σχέση με έναν σύντροφο με αναπηρία προσφέρει την ίδια ικανοποίηση με οποιαδήποτε άλλη σχέση».
Grit Uhlemann
«Δεν φοβάμαι την ταινία ή ότι θα δεχτώ επίθεση. Ξέρεις, Adina, αυτοί που θα σε κατηγορήσουν ότι εκμεταλλεύεσαι ευάλωτους ανθρώπους όπως τους ανάπηρους, αυτοί είναι που δεν ξέρουν τι σημαίνει αναπηρία, τι νιώθουμε εμείς οι ανάπηροι, τι χρειαζόμαστε, τι επιθυμούμε. Έχουν τις δικές τους λανθασμένες απόψεις για την αναπηρία. Μας θεωρούν ευάλωτους και ανυπεράσπιστους. Αυτό είναι χειριστικό, μας υποτιμούν έτσι. Όπως κάθε άλλος, έχω το δικαίωμα να χαίρομαι το σώμα μου, να εξερευνώ τη σεξουαλικότητα μου και να δείξω τον εαυτό μου ως σεξουαλικό ον. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να δείξουμε, εμείς οι ανάπηροι, ότι έχουμε τις ίδιες επιθυμίες, τα ίδια όνειρα, τις ίδιες αντιδράσεις στα ερεθίσματα, όπως όλοι».
Christian Bayerlein
Συντελεστές
Σενάριο/Σκηνοθεσία/Μοντάζ: Adina Pintilie
Παίζουν: Laura Benson, Tomas Lemarquis, Christian Bayerlein, Grit Uhlemann, Adina Pintilie, Hanna Hofmann, Seani Love, Irmena Chichikova, Rainer Steffen, Georgi Naldzhiev, Dirk Lange, Annett Sawallisch
Διεύθυνση Φωτογραφίας: George Chiper-Lillemark
Με την υποστήριξη του προγράμματος Creative Europe Media της Ευρωπαϊκής Ένωσης
8 Νοεμβρίου στους κινηματογράφους από την Feelgood
