Προτάσεις αξιόλογων βιβλίων προς τιμήν του Ποντιακού Ελληνισμού.
Μονάχα γνωρίζοντας τις ρίζες μας,
μπορούμε να γίνουμε δέντρα δυνατά!
Βρισκόμαστε στις πρώτες μέρες του Μαΐου, ενός μήνα ορόσημο για τους απανταχού Έλληνες του Πόντου. Η φετινή χρονιά είναι ιδιαίτερη, μιας και συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Γενοκτονία των Ποντίων. Με αφορμή, λοιπόν, την σημαντική αυτή ημέρα της ελληνικής ιστορίας, επιλέξαμε έξι βιβλία που «μιλούν» για τον Εύξεινο Πόντο. Το καθένα αποτελεί ταξίδι στα βιώματα που έγιναν αναμνήσεις και κληρονομιά των επόμενων γενεών.
«Ταξιδεύοντας στον Πόντο, Τουρισμός της νοσταλγίας» της Μυροφόρας Ευσταθιάδου
Η ιστορία του Εύξεινου Πόντου και του λαού που γεννήθηκε στα παράλια του, παραμένει για πολλούς θολή. Ένα μέρος της ελληνικής ιστορίας, της ανθρώπινης ζωής, αμφισβητείται χρόνια. Συνεχίζει, όμως, να είναι ζωντανό διά μέσου των νεότερων γενεών. Μιας και ολοένα και περισσότεροι Πόντιοι επιλέγουν να βρεθούν στα μέρη που γεννήθηκαν οι πρόγονοί τους, η Μυροφόρα Ευσταθιάδου αποφάσισε να παρατηρήσει το φαινόμενο. Το βιβλίο «Ταξιδεύοντας στον Πόντο, Τουρισμός της νοσταλγίας» είναι βασισμένο στη διδακτορική διατριβή της συγγραφέως, όπου μελέτησε τη ξεχωριστή αυτή μορφή τουρισμού. Στις σελίδες του παρουσιάζονται οι εμπειρίες και τα συναισθήματα των ταξιδιωτών που επισκέφθηκαν την ιδιαίτερη πατρίδα τους. Όπως φαίνεται και από τον τίτλο, η νοσταλγία αποτέλεσε το βασικό οδηγό σε μια προσπάθεια να βρεθούν οι απαντήσεις για την ποντιακή ταυτότητα. Πραγματοποίησαν τέσσερα ταξίδια σε περιοχές του Πόντου, όπου και συνάντησαν ντόπιους που μιλούσαν την ποντιακή διάλεκτο. Έμαθαν πολλά, μοιράστηκαν ακόμη περισσότερα, ενώ ευχή όλων είναι η καθαρή από κάθε μίσος, επικοινωνία μεταξύ των λαών. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να «χαθεί» στις περιγραφές των βιωμάτων τους και να δει με τα δικά τους μάτια την ιστορία και την ταυτότητα του Πόντου.
«Πόντος, Οι ρίζες μας» του Αναστάσιου Σταμπουλίδη
Η αλήθεια του Ποντιακού Ελληνισμού αποτυπωμένη σε ένα βιβλίο. Αρχές 20ου αιώνα, σε ένα χωριό του Πόντου άνθρωποι χάνουν τις ζωές του, ενώ άλλοι μένουν πίσω με το βάρος να συνεχίσουν την κληρονομιά που τους άφησαν. Πρωταγωνιστές του βιβλίου του Αναστάσιου Σταμπουλίδη δεν είναι παρά οι ίδιοι οι πρόσφυγες. Αφηγούνται σε πρώτο πρόσωπο όλα όσα έζησαν και κατέγραψαν στα ημερολόγια τους. Ένα σύνολο μαρτυριών, σκληρών γεγονότων που συνέβησαν πραγματικά. Άνδρες περιγράφουν τους αγώνες τους, γυναίκες μοιρολογούν για όσους έχασαν και για όλα όσα «έπεσαν» γύρω τους. Διαβάζοντας το βιβλίο, ο αναγνώστης θα γνωρίσει την πολυτάραχη ζωή του ποντιακού πληθυσμού, μέσα από τις κακουχίες, την εξορία και την προσφυγιά. Ταυτόχρονα, όμως, θα μάθει όλα όσα συνέθεταν την κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική ζωή των Ποντίων. Συνολικά, θα έλεγε κανείς, πως με το βιβλίο αυτό διαφαίνεται η ισχυρή θέληση, η πίστη στις παραδόσεις και η αλώβητη εθνική συνείδηση των Ελλήνων. Με τις γενιές που τους ακολούθησαν να δηλώνουν υπέρμετρη ευγνωμοσύνη, ο «Πόντος, Οι ρίζες μας» είναι σημαντική συμβολή στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.
«Το Κόκκινο Ποτάμι, Η τραγωδία του ελληνισμού της Ανατολής 1908-1923» του Χάρη Τσιρκινίδη
Επόμενο στη λίστα είναι «Το Κόκκινο Ποτάμι» του συγγραφέα Χάρη Τσιρκινίδη. Ακόμη ένα βιβλίο βασισμένο σε αληθινά γεγονότα και μαρτυρίες, αυτή τη φορά των διπλωματών της εποχής. Ο συγγραφέας επέλεξε να συνδυάσει την μυθοπλασία με την πραγματικότητα, προσφέροντας ένα ιστορικό διήγημα που θα συνεπάρει τους αναγνώστες. Με φόντο την τραγωδία του Ελληνισμού της Ανατολής την περίοδο εκείνη, δυο οικογένειες Ποντιακής καταγωγής αφηγούνται τις δικές τους ιστορίες. Η ζωή θα τους φέρει κοντά, όταν ένας ανεπάντεχος έρωτας θα «γεννηθεί» ανάμεσα στην Ιφιγένεια και τον Μίλτο. Οι δύο νέοι μοιράζονται όνειρα για ένα καλύτερο μέλλον τόσο για εκείνους όσο και για την πατρίδα τους.
Πρόσφατα, ανακοινώθηκε πως έχουν ξεκινήσει τα γυρίσματα για τη μεταφορά του βιβλίου στη μικρή οθόνη. Συγκεκριμένα, τον προσεχή Οκτώβριο θα προβάλλεται η ομότιτλη σειρά μέσα από τη συχνότητα του Open Beyond TV, το νεοσύστατο κανάλι του Ιβάν Σαββίδη. Τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει ο Μανούσος Μανουσάκης, ενώ σπουδαία είναι και τα ονόματα των ηθοποιών που συμμετέχουν. Ο Κωνσταντίνος Καζάκος, η Τάνια Τρύπη, ο Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, ο Ιωάννης Παπαζήσης στο ρόλο του Μίλτου, καθώς και ο Σωτήρης Χατζάκης είναι μερικοί από τους πρωταγωνιστές της σειράς. Στόχος είναι να διατηρηθεί η ακρίβεια των ιστορικών γεγονότων, με σκοπό ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής ιστορίας να γίνει πλέον γνωστό σε όλους.
«Σέρρα, Η ψυχή του Πόντου» του Γιάννη Καλπούζου
Κάθε άνθρωπος, είτε το κατέχει είτε όχι, κουβαλά απάνω του ιστορία χιλιετιών.
Γνωρίζοντας την, ανακαλύπτει συγχρόνως και τον εαυτό του.
Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο, στις πρώτες κιόλας σελίδες, ο αναγνώστης συναντά ένα χάρτη του Πόντου. Σινώπη, Σαμψούντα, Κοτύωρα, Κερασούντα, Τραπεζούντα, Σούρμενα. Πόλεις και χωριά που ίδρυσαν Έλληνες, περιοχές που σήμερα δεν μας ανήκουν. Ένας ακόμη χάρτης, αυτή τη φορά, της Τραπεζούντας. Πάνω του σημάδια που συμβολίζουν εκκλησίες, θέατρα, το Παρθεναγωγείο, αλλά και τζαμιά. Κάθε κεφάλαιο του μυθιστορήματος ξεκινά με ένα απόφθεγμα που αργότερα καταλαβαίνει κανείς ότι εκεί συγκεντρώνεται όλη η ουσία των όσων διάβασε. Η «Σέρρα» μεταφέρει τους αναγνώστες στον Πόντο του 1915. Δυο γυναίκες θα βρεθούν στο δρόμο του Γαληνού Φιλονίδη, ενός ηθικού και θρήσκου άνδρα της εποχής. Ο έρωτας του για τις δυο γυναίκες είναι μια δοκιμασία μπροστά στις ιδέες και ιδανικά του. Παράλληλα, εκτυλίσσεται όλη η ιστορία του Πόντου. Από τις ανταλλαγές των πληθυσμών, τους διωγμούς μέχρι τα πρώτα χρόνια στη Σοβιετική Ένωση και τα στρατόπεδα εργασίας στη Σιβηρία. Γιατί, όμως, ο συγγραφέας να επέλεξε ως τίτλο του βιβλίου, τον πολεμικό χορό των Ποντίων; Με ποιον τρόπο μπορεί να συνδέεται με την ανθρώπινη ζωή και συνείδηση;
«Το χρέος» της Γιώτας Τσαρμποπούλου
Πρόκειται για το δεύτερο μυθιστόρημα, το οποίο έχει πηγή έμπνευσης την πορεία των Ποντίων από τη Γενοκτονία και ύστερα. Ένα δεκάχρονο κορίτσι ποντιακής καταγωγής είναι η πρωταγωνίστρια του βιβλίου. Το 1991, η ίδια και η οικογένεια της φθάνουν στη συμπρωτεύουσα από τη Σοβιετική Ένωση. Η επιστροφή τους στην πατρίδα δίνει το έναυσμα στη συγγραφέα να παρουσιάσει την ιστορία των Ελλήνων του Πόντου. Ξεκινώντας από τον Κεμάλ Ατατούρκ, την περίοδο της Γενοκτονίας μέχρι το διωγμό από τον Στάλιν, την εισχώρησή τους βαθύτερα στα ασιατικά εδάφη της Σοβιετικής Ένωσης και τελικά το γυρισμό στην πατρίδα. Τι μπορεί να κρύβει το μέλλον για εκείνους; Η Γιώτα Τσαρμποπούλου, τα χρόνια που διετέλεσε καθηγήτρια στη Θεσσαλονίκη, είχε την ευκαιρία να γνωρίσει και να παρατηρήσει τις ζωές αυτών των ανθρώπων. Είδε από κοντά τον αγώνα τους για επιβίωση, το ρατσισμό που βίωσαν και το σημαντικότερο, έγινε μάρτυρας αυτού που λέμε «ποντιακό πείσμα».
«Λύρα του Πόντου, Ποιητές ποντιακής καταγωγής» των Νίκου Γρηγοριάδη & Χρήστου Τουμανίδη
Τελευταίο αλλά εξίσου αξιόλογο βιβλίο είναι η «Λύρα του Πόντου». Είναι μια ανθολογία που περιλαμβάνει 42 ποιητές ποντιακής καταγωγής και, φυσικά, δείγματα των έργων τους. Αν και δεν είναι γραμμένα στην ποντιακή διάλεκτο, η συλλογή και η παρουσίασή τους αποτελεί μέρος της λογοτεχνικής παράδοσης του Πόντου. Ουσιαστικά, στο βιβλίο εκπροσωπούνται οι απόγονοι των Ποντίων προσφύγων, για τους οποίους δίνονται αρχικά μερικές βιογραφικές πληροφορίες. Ο Νίκος Γρηγοριάδης και ο Χρήστος Τουμανίδης θέλησαν να συγκεντρώσουν τους Πόντιους ποιητές που είναι διασκορπισμένοι σε όλη τη χώρα, να τους καταγράψουν και να προσφέρουν μια συνολική εικόνα αυτών.
Καλή ανάγνωση!
