“Στου αιώνα την παράγκα στρώσε τ’ όνειρό σου μάγκα”,
έλεγαν οι στίχοι του Άλκη Αλκαίου στην “Ντολόρες” το 1996, ένα τραγούδι που ερμήνευσε τότε ο Δημήτρης Μητροπάνος. Τι λέμε ακριβώς… Μόνο και μόνο από το γεγονός ότι τους δύο παραπάνω αξέχαστους, Αλκαίο και Μητροπάνο, ο αείμνηστος πια Θάνος Μικρούτσικος ουσιαστικά τους έβαλε στο δρόμο που χάραξαν όλοι μαζί για αρκετά χρόνια, η απώλειά του κλείνει έναν μεγάλο κύκλο.
Ο Μικρούτσικος, με όλες τις βιογραφίες που περιγράφουν μια πλούσια μουσική καριέρα και όχι μόνο, δεν είναι μια ακόμα απώλεια. Από το 1975, εποχή που το πολιτικό τραγούδι βρίσκει εκφραστές σαν κι εκείνον και την αξέχαστη επίσης Μαρία Δημητριάδη, καταγράφει σχεδόν μισό αιώνα της απόλυτης ανατροπής για το τραγούδι. Πέρα από το πολιτικό, ανακαλύπτει τον Άλκη Αλκαίο, μαζι του οδηγείται στο απόλυτο ερωτικό τραγούδι, με μια πλειάδα διαχρονικών τραγουδιών όπως το “Ερωτικό” (Πιρόγα). Έναν Αλκαίο που εισάγει τις δύσκολες λέξεις στη στιχουργική κι ο Μικρούτσικος με τη δυνατότητά του να συνθέτει ατονικά, κυρίως εξαιτίας των ποιημάτων που έχει ασχοληθεί να μελοποιεί, αλλάζουν τον ρου του ελληνικού τραγουδιού. Μια σχολή δημιουργήθηκε λοιπόν, όπου έβρισκε ιδανικούς ερμηνευτές σαν τον Δημήτρη Μητροπάνο, ο οποίος από ένας αμιγώς λαϊκός τραγουδιστής έγινε αυτός που μάθαμε στη “Ρόζα”, έγινε ο ερμηνευτής που χρειαζόταν για να δώσει στο περίφημο έντεχνο, τη νότα που έπρεπε να πάρει από το λαϊκό.
Ο Μικρούτσικος που αρνήθηκε να δώσει τραγούδια του στην Μπάρμπαρα Στρέιζαντ ή που έφερε αντίστοιχα την Μίλβα να τραγουδήσει στις “Κυρίες του”, την περίφημη “Θάλασσα” της Λίνας Νικολακοπούλου και την ιταλική έκδοση του “Άννα μην κλαις” του Μπρεχτ. Εκείνος που το 1982 στο “Εμπάργκο” του, εκτός του Αλκαίου που ήδη συνεργάζονταν, παρουσιάζει και τον Βλάσση Μπονάτσο σε μια εποχή που έχει αλλάξει τις καλλιτεχνικές του δραστηριότητες σε θεατρικούς ρόλους δίπλα στην Αλίκη Βουγιουκλάκη. Δεν μπορώ να μην μνημονεύσω το non-ancor σύστημά του στις συναυλίες του, να ολοκληρώνει με ένα διαχρονικά παγκόσμιο θρυλικό ροκ κομμάτι, όπως το “Sultans of Swing” των Dire Straits, αφ’ ενός αναγνωρίζοντας το ταλέντο του Mike Nopfler (όπως έχει εκμυστηρευθεί) και αφ’ ετέρου με τον τρόπο αυτόν να ρίχνει τους τίτλους τέλους στους πιστούς ακόλουθούς του. Και μάλλον θα πρέπει να του αποδώσουμε την ευθύνη, την απόλυτη ευθύνη για το ότι σήμερα ξέρουμε τους στίχους του Νίκου Καββαδία, οι οποίοι μελοποιήθηκαν στο “Σταυρό του Νότου” που αποτελεί σήμερα ένα μνημειώδες έργο της ελληνικής δισκογραφίας αλλά και ιστορίας.
Ο Μικρούτσικος λοιπόν που και πολιτικά έφτασε Υπουργός Πολιτισμού στην τελευταία Κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά και πολιτικά στήριξε με τις επιλογές του τα πιστεύω του, είτε με τα ΌΧΙ του (το 2015), είτε με τα ΝΑΙ του. Διότι όπως έφυγε το 1982 από το ΚΚΕ, έτσι και ξαναβρέθηκε μαζί του σε επόμενα χρόνια, αναγνωρίζοντάς του την πολιτική που τον εξέφραζε. Εξάλλου, το πολιτικό του τραγούδι έχει καταταχτεί πολύ ψηλά στις συνειδήσεις του κόσμου και όχι μόνο εν Ελλάδι. Το έργο του, έχει παρουσιαστεί ανά την υφήλιο, είτε με την παρουσία του είτε χωρίς αυτήν. Η εγχώρια μουσική σκηνή, δια μέσου συνεργασιών με τους σπουδαιότερους ερμηνευτές, π.χ. Νταλάρας, Αλεξίου, Παπακωνσταντίνου, Μητσιάς, Γαλάνη αλλά και οι αείμνηστοι Μητροπάνος, Δημητριάδη, Θεοδόσης, έχει γνωρίσει μερικά από τα σπουδαιότερα τραγούδια όλων των εποχών. Και που είχε να δώσει ακόμα πολλά, όντας απερίγραπτά ενεργός.
Με την απώλεια του Μικρούτσικου, δυστυχώς σε ένα θλιβερό 2019 αν συνυπολογιστούν Μαχαιρίτσας και Σπανός σε αυτό το πολύ ψηλό επίπεδο, κλείνει μια μεγάλη εποχή. Μια εποχή που αναζητούνται τα επόμενα βήματα του ελληνικού τραγουδιού, αν και οι παραπάνω μαζί με τον Ελευθερίου που ένα χρόνο πριν έφυγε κι εκείνος, άφησαν τεράστια παρακαταθήκη. Οι νεότεροι οφείλουν να μελετήσουν Μικρούτσικο και να διδαχθούν, οφείλουν να σταθούν στα σχήματα που δίνουν άποψη για το μουσικό γίγνεσθαι και να δημιουργήσουν. Γιατί όσο και αν τα πάντα εξελίσσονται, συμπεριλαμβανομένης της μουσικής, ο κύκλος όλων των παραπάνω συνθέτει την ιστορία του τόπου αυτού. Σε απόλυτα γεγονότα, όπως τα συνέλαβαν μουσικά και τα απόδωσαν για να μείνουν για πάντα χαραγμένα στη μνήμη μας. Κι αν υπάρχει μια πιθανότητα να μείνει αγνό και διαχρονικό το ελληνικό τραγούδι, είναι ακριβώς να συνεχίσουμε σε αυτές τις ράγες, απλά μόνο πηγαίνοντας παραπέρα. Γιατί σίγουρα υπάρχουν άξιοι επόμενοι, αρκεί να το αποδείξουν.
“Ευχαριστούμε για όλα Κε Θάνο Μικρούτσικε”, σκέφτηκα σήμερα το πρωί που έφυγα από το Μετς, εκεί που έμαθα το χτεσινό βράδυ την τραγική αυτή απώλεια. Εκεί που ζούσε, πολύ κοντά από το σημείο μου των θλιβερών ειδήσεων.
Για το www.thelook.gr
Κώστας Προβατάς (fb Costas Provatas)
