Heretic κριτική της ακλόνητα ποιοτικής ταινίας “The Brutalist”

Από τον Heretic κριτικό Γιάννη Κρουσίνσκυ

Απέναντι στη σχέση του με τον Σινεφίλ, το δαιδαλώδες, μα με ωφέλιμες γέφυρες επικοινωνίας, εύστοχο αφηγηματικό σκεπτικό του Μπρέϊντι Κόρμπετ διαθέτει τόλμη, υπομονή και εμπιστοσύνη!

Ο ίδιος κατορθώνει να διαπλάθει σκηνοθεσία, σενάριο και μοντάζ ως ένα Σώμα, υπομονετικής ανατροφοδότησης. Ο μυθοπλαστικός Λάζλο Τοθ έγινε ένας κινηματογραφικός κεντρικός ήρωας, με προοπτική Δαιδάλου και καρδιά Αντιναζιστή!

Χαράσσοντας Τετραπλά: πρόθεση επιμορφωτικής Ειρήνης, προσωπική Αρχιτεκτονική, ιδιωτικό Βίωμα ζευγαριού και (μεταπολεμικό) τμήμα της Αντιναζιστικής χειροπιαστής Ιστορίας.

Ανάλυση

Απαραίτητη Εισαγωγή…

Ο μελετημένος σκηνοθέτης Μπρέϊντι Κόρμπετ ξεκίνησε να αποκτά χαρακτηριστικό κινηματογραφικό ύφος μόλις από την πρώτη του ταινία “Η Γέννηση ενός Ηγέτη” (“Childhood of a Leader”, 2015). Εντυπωσιακά κινηματογραφικό και καλλιτεχνικό έργο, που προβλήθηκε στις ελληνικές Αίθουσες το 2018. Ενώ έπειτα ο ίδιος συνέχισε την ενδιαφέρουσα φιλμογραφία του με το έργο “Vox Lux” (2018). Μια όχι αντίστοιχου καλλιτεχνικού όγκου, αλλά σίγουρα αξιοπρόσεκτη ταινία, η οποία ήρθε στις ελληνικές Αίθουσες το 2019.

Τώρα, με την τρίτη του ταινία Μεγάλου Μήκους, “The Brutalist” (2024), οι θεατές στην Ελλάδα συναντούν και πάλι το ορμητικά καλλιτεχνικό Σινεμά του Κόρμπετ, επισήμως μέσα στο έτος 2025 (ενώ βεβαίως, είχε προηγηθεί η φεστιβαλική προβολή της ταινίας το Φθινόπωρο του 2024 μέσα στο 30ό ΔΦΚ της Αθήνας “Νύχτες Πρεμιέρας”). Στην ουσία, ο Κόρμπετ έβαλε το κίνημα Αρχιτεκτονικής “Μπρουταλισμός”, το οποίο διέθετε ηθική, αισθητική και δομική σκέψη, να αναμιχθεί καλλιτεχνικά μαζί με τους Επιζώντες του Ολοκαυτώματος και την χάραξη μιας πολιτικής, μεταπολεμικής τους δήλωσης!

Για περισσότερη ανάλυση στις δύο προηγηθείσες ταινίες του Κόρμπετ, μπορείτε να διαβάσετε τις ανάλογες παλιότερες κριτικές μου (https://eretikos.gr/politismos/cinema/mia-eretiki-kritiki-gia-tin-tainia-gennisi-enos-igeti/111261/ και https://eretikos.gr/ellada/eretiki-kritiki-gia-tin-tainia-vox-lux/211753/). Ενώ για περισσότερη συσχέτιση του τωρινού έργου “The Brutalist” με την παλιότερη κορμπετική φιλμογραφία (Επιστροφή χρησιμοποίησης κινηματογραφικών τεχνικών ή και Ανεξαρτησία προσωπικού ύφους), θα τα πούμε σε λίγο καιρό, μέσα από ειδικό Αφιέρωμα. Τώρα όμως θα επικεντρωθούμε στο “The Brutalist.” Άλλωστε, έχουμε πολλά να πούμε.

Γενικώς…

Κατά την Εισαγωγή του “The Brutalist”, ο Ούγγρος αρχιτέκτονας με ισχυρές εβραϊκές ρίζες, Λάζλο Τοθ, από το σκοτεινό αμπάρι ενός πλοίου τεράστιας χωρητικότητας διαβλέπει μαζί με ένα εναγώνιο, στριμωγμένο πλήθος επιβατών -που επίσης Επέζησαν από τον όλεθρο των Στρατοπέδων Συγκέντρωσης- μια αναπαραστημένη, συμβολική Λύτρωση. Αυτή βρίσκεται τώρα στον ουρανό της αμερικανικής ηπείρου. Και αφορά τη φανερωμένη Ματιά Αρχιτέκτονα, Επιζώντος του Ολοκαυτώματος και φυσικά μια σκηνοθετική ενόραση προς τον κάθε Σινεφίλ. Το Άγαλμα της Ελευθερίας σηματοδοτεί, για τον κεντρικό ήρωα Λάζλο Τοθ, την επικυρωμένη διαφυγή από τον ναζιστικό εφιάλτη και τα συντρίμμια της Ευρώπης, προς τις Η.Π.Α. και την ελπιδοφόρα πόλη της Νέας Υόρκης. Ο θεατής θα ακούσει τις ζητωκραυγές και θα αντιληφθεί (μόλις δει το Άγαλμα της Ελευθερίας), ότι ο χώρος αφορούσε τελικά αμπάρι πλοίου μεταναστών.

Το σκηνοθετικό μυστήριο αβέβαιης μετανάστευσης ενισχυόταν από το διασπασμένο Voiceover της Ερζεμπέτ Τοθ, συζύγου του Λάζλο. Ωστόσο, η αντανάκλαση της σωτηρίας του κεντρικού ήρωα Λάζλο, αποτυπώνεται ταυτοχρόνως ως μορφή ρεαλιστικής και συμβολικής Προοικονομίας, μόλις από την επιβλητική Εισαγωγή του έργου. Καθότι η οπτική του Αγάλματος της Ελευθερίας εδώ σκοπίμως αποτυπώνεται σχεδόν οριζοντίως, αλλά και πλαγίως (πότε από αριστερά και πότε από δεξιά). Αυτές οι λοξές θέσεις, πέραν της περιορισμένης οπτικής του Λάζλο λόγω κοσμοσυρροής (Ρεαλισμός), αφορούν και την ταραχώδη Προοικονομία των όσων αντιξοοτήτων θα συναντήσει στην αμερικανική γη ο Λάζλο (Συμβολισμός). Γενικώς, ο δημιουργός Μπρέϊντι Κόρμπετ στην τρίτη του ταινία Μεγάλου Μήκους φροντίζει να μας ξεναγεί μεθοδικά στους πυλώνες του δικού του αρχιτεκτονήματος. Μέσα από το πενταπλό καλλιτεχνικό του Οργανόγραμμα Ενοτήτων, σκηνοθεσίας-σεναρίου-μοντάζ.

Δηλαδή, κατά κύριο λόγο: “Εισαγωγή”, “Μέρος 1ο: Το Αίνιγμα της Άφιξης”, “Μέρος 2ο: Ο Σκληρός Πυρήνας της Ομορφιάς” και “Επίλογος: Η Πρώτη Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής 1980.” Ανάμεσα στα δύο κεντρικά Μέρη, ως αχνό συγκεντρωτικό πέμπτο στοιχείο Ενότητας, παρεμβάλλεται το ηθελημένο Διάλειμμα. Αυτό έχει τη σημασία του, τόσο στην πασιφανή ψυχαγωγία του θεατή (δεδομένης της μεγάλης συνολικής διάρκειας 215 λεπτών της ταινίας). Όσο και στην πιο υποδόρια, ψυχολογική αποφόρτιση και συνάμα κατανόηση της ιδιαίτερης κρισιμότητας, που διαθέτει η “ασάλευτη” εικόνα της οικογένειας. Σε σταθερά διατηρημένο κάδρο φωτογραφίας, με επιλεγμένες ανθρώπινες μορφές να απαθανατίζονται, εν ώρα 15λεπτου Διαλείμματος. Το τότε παντρεμένο ζεύγος, Λάζλο και Ερζεμπέτ, διακρίνεται στο κέντρο της. Βλέπουμε ως θεατές τη φωτογραφία στο Διάλειμμα, λίγο πριν έρθουν στις Η.Π.Α. η γυναίκα του Λάζλο (Ερζεμπέτ) και η ανιψιά του (Ζόφια), στο Δεύτερο Μέρος της ταινίας.

Βεβαίως το Διάλειμμα, στο πρακτικό ψυχαγωγικό κομμάτι της ταινίας αφορά μια γενικότερη σινεφιλική αναζωογόνηση της τότε εποχής, για τον Κόσμο του Θεάματος των 1950’s. Σαφώς, την επισκιάζει σε όλη τη διάρκεια της ταινίας η ακόμα πιο ταιριαστή θέαση τύπου VistaVision 70mm (στην ουσία 35mm γυρισμένο έργο, με επεξεργασία διπλάσιων perforations, τελικά με αναπαραγωγή σε φιλμ ανάλυσης 70mm). Μια παραστατική θέαση, που ωφελεί το συνολικό διαδραστικό σκεπτικό του Κόρμπετ σε τούτη την ταινία. Αποδεικνύεται πιο ορθό όμως, να εστιάσουμε περισσότερο στις Τέσσερις κεντρικές Ενότητες, που προαναφέραμε. Γενικότερα ο αριθμός “Τέσσερα”, όπως θα δούμε και παρακάτω, απασχολεί έντονα τα θεμέλια της ταινίας. Τέσσερα εξάλλου, είναι και τα τμήματα στο επιβλητικό αρχιτεκτόνημα (θέατρο, αναγνωστήριο, γυμναστήριο, παρεκκλήσι), που θα κληθεί ο θαυματουργός αρχιτέκτων Λάζλο Τοθ να φτιάξει στο Δεύτερο Μέρος της ταινίας.

Μέχρι να φτάσουμε όμως εκεί, παρατηρούμε στο Πρώτο Μέρος του έργου, κάποια πολύ σημαντικά στοιχεία. Τη μοναχική αλληλογραφία του Λάζλο στην Ερζεμπέτ, η οποία βρίσκεται ακόμα στην Ευρώπη (αλλά θα του απαντήσει και θα φτάσει λίγο αργότερα στις Η.Π.Α. μαζί με τη Ζόφια). Την πλασματικά ιδανική συνεργασία και συγκατοίκηση του Λάζλο με τον ξάδερφό του, Αττίλα, στη Φιλαδέλφεια των Η.Π.Α (που θα επιφέρει την πρώτη προδοσία στη νέα ζωή του Λάζλο). Τη γνωριμία και συναδελφοσύνη του Λάζλο με τον φτωχό Αφροαμερικανό Γκόρντον σε χειρωνακτικές δουλειές (που αποκαλύπτει και το ανθρώπινο δέσιμό τους, σε διαπάλη με την εξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες). Τη συνεργασία του Λάζλο με τη βαθύπλουτη οικογένεια των Βαν Μπιούρεν (η οποία ξεκινά με μια ανάθεση αριστοτεχνικής Βιβλιοθήκης και μετά ανοίγει τον ασκό του Αιόλου).

Το σχήμα τριγώνου (Λάζλο, Γκόρντον, Βαν Μπιούρεν, μέσα σε σωρούς κάρβουνου) καταδεικνύει και την αλληλεξάρτηση των προσώπων. Όχι μόνο τα τρία, μα όλα τα αλληλένδετα πρόσωπα, που είναι συνυφασμένα με καθοριστικές πράξεις του Πρώτου Μέρους της ταινίας, δείχνουν σιγά σιγά και το άρτια ξετυλιγμένο σκεπτικό του Κόρμπετ. Ο ίδιος γενικότερα κατορθώνει να διαπλάθει μέσα στην ταινία σκηνοθεσία, σενάριο και μοντάζ ως ένα Σώμα, υπομονετικής ανατροφοδότησης. Δηλαδή, οι πολύτιμες απαντήσεις για τον θεατή θα έρθουν εν καιρώ. Στο Δεύτερο Μέρος ή ακόμη και στον Επίλογο…Έτσι, τα αλυσιδωτά ξεσπάσματα χαρακτήρων (Όντρεϊ, Χάρισον Βαν Μπιούρεν, Όντρεϊ και Αττίλας) καθώς και οι δεσμοί σε φιλικές (Γκόρντον) και συντροφικές σχέσεις (Ερζεμπέτ) θα προωθήσουν σταδιακά την εξέλιξη, δίχως να αποκαλύπτουν τα πάντα. Αυτό δεν είναι λάθος. Το αντίθετο συμβαίνει.

Και μάλιστα έχει υπολογιστεί πολύ καλά, ώστε ο θεατής στο μεταξύ να αναρωτηθεί για κάποιες πράξεις προσώπων, αλλά και για να εστιάσει πρωτύτερα στο συναίσθημα και τις αποφάσεις τους. Μα επιπλέον, αυτή η διαδικασία αφομοίωσης της ευθυγραμμισμένης πορείας σκηνοθέτη και θεατή καταλήγει σε ανάδειξη πανίσχυρης προβληματικής. Φερειπείν, το πρώτο ξέσπασμα της Όντρεϊ, συζύγου του Αττίλα, δείχνει στον θεατή την αίσθηση της έντονης αδικίας. Μετά τον ειρηνικό χορό “τρίκυκλο” των Αττίλα-Όντρεϊ-Λάζλο, η Όντρεϊ εν τη απουσία του συζύγου της θα αφήσει τη μάσκα της γενναιόδωρης ψυχής και θα φερθεί πολύ ψυχρά στον Λάζλο. Στη συνέχεια, ο Αττίλας θα διώξει τον Λάζλο, χρεώνοντάς του πράγματα που δεν ισχύουν. Τίποτα όμως δεν θα επεξηγηθεί στο Πρώτο Μέρος.

Αντιθέτως πολύ αργότερα, στο Δεύτερο Μέρος της ταινίας, ο Λάζλο θα αποκαλύψει στην εξασθενημένη Ερζεμπέτ (η οποία βρίσκεται πολύ καιρό σε αναπηρικό καρότσι, πάσχοντας από οστεοπόρωση), ότι ο Αττίλας και η Όντρεϊ τον έδιωξαν τότε, διότι στην πραγματικότητα υπήρχε θέμα μη αποδεκτής αλλιώτικης θρησκείας! Διότι η Όντρεϊ ήταν καθολική και δεν ήθελε εβραϊκή θρησκεία. Όπως και η προτεσταντική οικογένεια των Βαν Μπιούρεν δεν συμπαθούσε άλλες θρησκείες. Μα ούτε και άλλες εθνικότητες ή κοινωνικοοικονομικές τάξεις. Έτσι η διαδικασία αφομοίωσης των κινηματογραφικών δεδομένων από τον θεατή είχε το νόημά της, για να ανεγερθεί η πρώτη προβληματική της ταινίας! Μια σημαντική δήλωση, δηλαδή ο περιστρεφόμενος πόλεμος των επικρατέστερων θρησκειών στην Αμερική.

Για την ακρίβεια, αποτελεί μία από τις πιο ισχυρές καλλιτεχνικές καταθέσεις του Κόρμπετ στην ταινία “The Brutalist.” Καθότι διαμέσου της ο σεναριογράφος-σκηνοθέτης θίγει τα θεμέλια της επικίνδυνης συστημικής θεοκρατικής αντίληψης, που ίσχυε από τα μέσα του 20ού αιώνα και συνεχίζεται έως και σήμερα στις αρχές του 21ου αιώνα στις Η.Π.Α. (θυμηθείτε, στην πρόσφατη φρικώδη προεδρική ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, πόσοι αρμόδιοι σε ισχυρές θέσεις ιερατείων έλαβαν μέρος, κατά τη σχετική τελετή). Υπό αυτό το σκεπτικό της υπομονετικής αποκάλυψης, το ευέλικτα καμουφλαρισμένο σενάριο των έμπιστων συνεργατών Μπρέϊντι Κόρμπετ και Μόνα Φάστβολντ (η οποία είναι και η επί χρόνια σύντροφός του), θέτει όχι μόνο μία, μα Τέσσερις διαχρονικές προβληματικές, με καταληκτικό θετικό πρόσημο καλλιτεχνικής διαμαρτυρίας.

Οι εν λόγω θετικά σκεπτόμενες προβληματικές προκύπτουν, αντιστοίχως από Τέσσερις αντιστρόφως ανάλογες θεματικές, που αφήνουν αρνητικό αποτύπωμα γενικώς στην ανθρώπινη Ιστορία: Α) Θρησκείες, Β) Διαπάλη του Σημαντικότερου, Γ) Ναρκωτικές Ουσίες, Δ) Στρατόπεδα Συγκέντρωσης. Αυτή άλλωστε είναι όμως και η καλλιτεχνική δύναμη, να μετατρέψεις δηλαδή Τέσσερις αρνητικές θεματικές σε ωφέλιμες προβληματικές, που προσφέρουν δημιουργικότητα, αλλά και θετική επίλυση στον Σινεφίλ. Και ο Κόρμπετ, μαζί με τους συνεργάτες του, το καταφέρνουν με εντυπωσιακό ταίριασμα.

Συμπερασματικά

Οι Τέσσερις δημιουργηθείσες προβληματικές κατορθώνουν και ενυπάρχουν αρμονικά και ορμητικά μέσα στα γερά θεμέλια του οικοδομήματος, αλλά και στον μελετημένο σχεδιασμό της αισθητικής του αρχιτεκτονήματος “The Brutalist.” Και προβληματίζουν τελικά με θετικό τρόπο τον θεατή. Τέσσερις διαχρονικές προβληματικές, με την τελευταία ως πιο ισχυρή: 1) Πόλεμος επικράτησης των θρησκειών. 2) Πόλεμος επικράτησης δημιουργού (αρχιτέκτονα) και χρηματοδότη. 3) Πόλεμος επικράτησης ναρκωτικών ουσιών και ανθρώπινης επαφής. Και τελικά 4), πόλεμος επικράτησης μεταξύ χάραξης αναμνήσεων από Επιζώντες του Ολοκαυτώματος (Οικογένεια Τοθ) και πράξεων αδηφάγων, βίαιων, κυριαρχικών όντων σε κάθε μέρος του Κόσμου, ανεξαρτήτως δικτατορίας ή Δημοκρατίας (Οικογένεια Βαν Μπιούρεν). Η τέταρτη και τελευταία, πιο συγκεκριμενοποιημένης εμβέλειας προβληματική, αναμενόταν φυσικά και ως η πιο έντονη καλλιτεχνική διαμαρτυρία.

Πάντρεψε απρόσμενα τις Ενότητες στο Καλλιτεχνικό Οργανόγραμμα της ταινίας. Το νοηματικό πάντρεμα έγινε μέσα από την Ομιλία της μελλοντικά ώριμης Ζόφια στη Βενετία (Επίλογος), με τον “Σκληρό Πυρήνα της Ομορφιάς” (Δεύτερο Μέρος), προς τιμήν του ουσιώδους αρχιτεκτονικού έργου του θείου της, Λάζλο. Συν μία πρώιμη, αινιγματική δήλωση του ίδιου του αρχιτέκτονα Λάζλο Τοθ (Πρώτο Μέρος), περί προσωπικών χαραγμένων πολιτικών μηνυμάτων μέσα στα ετοιμοπαράδοτα έργα του (συζητώντας κάποτε κατ’ ιδίαν με τον Χάρισον Βαν Μπιούρεν, έμπιστα σε καθιστικό της έπαυλης). Διότι πράγματι, όταν στο μυαλό του θεατή εναρμονιστούν τα κομμάτια, διαπιστώνεται, κυρίως μέσα από εκείνη την τότε αινιγματική πολιτική δήλωση του Λάζλο Τοθ από το Πρώτο Μέρος, πως επεξηγείται ιδανικά το παζλ, έστω και πολύ αργότερα, κατά τον αποκαλυπτικό Επίλογο της ταινίας.

Έτσι, αυτό καταδεικνύει σε πρώτο βαθμό τη σεμνότητα του μυθοπλαστικού καλλιτέχνη Λάζλο Τοθ. Με καθοριστικότερη συνέπεια, η παλιότερη φαινομενικά υπερβολική κουβέντα εκείνου να μεταμορφώνεται πλέον γρήγορα σε ταπεινή αυτογνωσία και τελικά σε αποστομωτικό Έργο Τέχνης. Χαράσσοντας Τετραπλά: πρόθεση επιμορφωτικής Ειρήνης, προσωπική Αρχιτεκτονική, ιδιωτικό Βίωμα ζευγαριού και (μεταπολεμικό) τμήμα της Αντιναζιστικής χειροπιαστής Ιστορίας (ενωμένοι διάδρομοι αλλιώτικων Στρατοπέδων Συγκέντρωσης, για συμβολική Συνάντηση Επιζώντων, κατά την υπομονετική τους εναγώνια Ελπίδα αντάμωσης μέσα στη φρίκη και έξω από αυτήν). Έτσι, ο μυθοπλαστικός Λάζλο Τοθ έγινε ένας κινηματογραφικός κεντρικός ήρωας, με προοπτική Δαιδάλου και καρδιά Αντιναζιστή! Υπέροχη και υπερβατική κατακλείδα!

Επομένως, απέναντι στη σχέση του με τον Σινεφίλ, το δαιδαλώδες, μα με ωφέλιμες γέφυρες επικοινωνίας, εύστοχο αφηγηματικό σκεπτικό του Κόρμπετ διαθέτει τόλμη, υπομονή και εμπιστοσύνη! Ο εν λόγω δημιουργός όχι μόνο έφτιαξε ένα έργο με έντονη αλληλεπίδραση στην Αντιναζιστική Κουλτούρα, έχοντας ενδιάμεσο χρονολογικό χαρακτήρα, μεταπολεμικής μα και αισθητά χαραγμένης, ψυχοκοινωνικής μετατραυματικής περιόδου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπό μεταναστευτικές διαδρομές σε άλλη ήπειρο, πολίτευμα και οικονομία. Αλλά επιπροσθέτως, κατέγραψε τη συνέχεια της μασκαρεμένης ανθρώπινης σύγκρουσης, μέσα από αντίπαλες αδηφάγες πτυχές της ανθρώπινης ψυχής, σε φαινομενικά πολιτισμένο και ασφαλές κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον.

Και φυσικά, ο Κόρμπετ δημιούργησε, παγκοσμίως, τις κατάλληλες ψυχαγωγικές προϋποθέσεις για διασωθείσα κινηματογραφική εκτίμηση και επαναξιολόγηση της σημασίας της Αίθουσας στην Έβδομη Τέχνη, εν έτει 2024-2025! Υπό μορφή αναμφισβήτητου χώρου Παράστασης για τον θεατή! Ιδίως, εάν σκεφτούμε ότι το Καλλιτεχνικό Οργανόγραμμα Ενοτήτων περιλαμβάνει τη λειτουργική δομή της εξερεύνησης, παρατήρησης, επίγνωσης και συνειδητοποίησης του θεατή, συν το Διάλειμμα αποφόρτισης και περισυλλογής…

Δυνατή αντίφαση, ο σπουδαίος αρχιτέκτονας Λάζλο να παραμένει άψογος εργασιακά, έχοντας κάνει όμως σμπαράλια την ίδια του τη ζωή, συμπαρασύροντας και αγαπημένα πρόσωπα στην εξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες. Την οποία εξάρτηση ο ίδιος θα πληρώσει άδικα και πολύ ακριβά. Η σπάνια κίνηση της κάμερας στο έργο γίνεται εκτάκτως σε στιγμές, όπως μαζί με το ανακτημένο περπάτημα της “Έρζε” (πλέον εγκαταλείποντας το αναπηρικό καρότσι και βαδίζοντας με περιπατητήρα). Η κάμερα κινείται τώρα μαζί της σε μια αμείλικτη εκδίκηση απέναντι στον Χάρισον. Εκείνη, μπροστά σε οικογένεια και συνεργάτες του Χάρισον Βαν Μπιούρεν ξεμπροστιάζει εκείνον για την ντροπιαστικά θρασύδειλη ενέργεια λεηλασίας και επικυριαρχίας του πάνω στην ύπαρξη του δημιουργικού Λάζλο. Στην υπερέχουσα δυναμική της ταινίας, υπάρχουν και κάποια μειονεκτήματα βεβαίως.

Λόγου χάριν, η υπογραμμισμένη ονομαστική επανάληψη για το κράτος του Ισραήλ και την εβραϊκή επιστροφή (κουβέντες της Έρζε) στην “ιδανική” γη (πάλι του Ισραήλ) εντός της ταινίας, είναι κάτι το οποίο λογικά δεν θα αρέσει στο κοινό. Ιδίως τη δεδομένη χρονική στιγμή που διανύουμε στο Σήμερα. Αλλά να θυμίσω, ότι τα γυρίσματα της ταινίας πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 16 Μαρτίου και 5 Μαΐου του 2023. Ενώ μολονότι στον 21ο αιώνα έβραζε καιρό (από 2005-2006) ή εμφάνιζε επιδρομές (2014, 2021, αρχές και μέσα 2023), ο τρομακτικά αποκαρδιωτικός πόλεμος μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων ξέσπασε στις 7 Οκτωβρίου του 2023. Χώρια ότι η (εντελώς άσχετη) υπόθεση της ταινίας αφορά και άλλη γενιά μεταναστών Εβραίων (προ πολέμου “Έξι Ημερών” του 1967 επί 20ου αιώνα). Οπότε, μιλάμε για μια απομονωμένη μορφή, γενικής υπογράμμισης για το κράτος του Ισραήλ, μέσα στο “The Brutalist” (η οποία πάντως εξακολουθεί να παραμένει αταίριαστη και αχρείαστη, ειδικά σε μια τόσο ωραία και γνήσια Αντιναζιστική ταινία μεταπολεμικής περιόδου).

Από την άλλη, ο –εβραϊκής καταγωγής από την πλευρά της μητέρας του- Κόρμπετ, εντός της ταινίας, δεν αρέσκεται σε οποιαδήποτε θρησκευτική δογματική άποψη. Καθότι υπάρχει σκηνοθετικό κάδρο που δείχνει ακριβώς ίδιους τους Εβραίους νιόπαντρους, Ζόφια και Μπενιαμίν. Σε διδακτική, σχεδόν σιαμαία, προσωπογραφία, τονίζοντας επικριτικά τον ανένδοτο δογματισμό που τους ένωνε! Οπότε πιο σημαντικό μειονέκτημα, ήταν μάλλον τελικά η μέτρια επικοινωνιακή αφήγηση για το τραύμα αφωνίας της Ζόφια (λόγω κακουχιών από τα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης, όπως η Ερζεμπέτ ήρθε στις Η.Π.Α. σε αναπηρικό καροτσάκι λόγω οστεοπόρωσης, η Ζόφια έφτασε αμίλητη). Καθότι ο θεατής μπορεί να παρερμηνεύσει την αφωνία της Ζόφια, ως επιλεκτική προς τους ασυμπαθείς Βαν Μπιούρεν. Ενώ από ό,τι φαίνεται, η πρόθεση σεναρίου και σκηνοθεσίας ήταν αλλιώτικη (η κοπέλα αργότερα στη Νέα Υόρκη απλώς έγινε καλά, ξεπερνώντας την υπαρκτή αφωνία).

Συνεπώς, μέσα από πανίσχυρα πλεονεκτήματα και ελάχιστα σφάλματα, διαπιστώνουμε, ότι ο Μπρέϊντι Κόρμπετ έχει κατασκευάσει σε τούτη την τρίτη του κινηματογραφική δημιουργία Μεγάλου Μήκους ένα ακλόνητα ποιοτικό έργο για τους θεατές! Μια εντυπωσιακή κινηματογραφική δομή, που για τρίτη παρουσίαση έργου Μεγάλου Μήκους ενός δημιουργού ηλικίας 36 ετών (!) υπερβαίνει κατά πολύ τις συνηθισμένες ποιοτικές ταινίες της χρονιάς! Ενώ το όλο κινηματογραφικό αποτύπωμα της ταινίας, εκτιμώ, ότι θα αποκαλύπτεται ως ακόμα πιο ανεξίτηλο.

Σκεπτικό…

Πένα & Θέαση

Όνειρο/Γεγονός

Σεναριακή και σκηνοθετική πρόσμιξη. Το όνειρο της Ερζεμπέτ και η πραγματικότητα περιπλέκονται. Διότι η Έρζε βλέπει εφιάλτες με Στρατόπεδα Συγκέντρωσης, τους οποίους δεν διακρίνει ο θεατής. Αλλά ταυτόχρονα αντιστρόφως, ο Σινεφίλ διαβλέπει πρώτος τη συντριβή του τρένου, που θα επηρεάσει άμεσα την επαγγελματική πρόοδο και δημιουργική φύση του άντρα της.

Θέαση Διαδρομών

Τα όποια μέσα μεταφοράς έχουν νόημα για τη θέαση. Πλοίο. Λεωφορείο. Φορτηγό. Τρένο. Αμάξι. Γόνδολα. Η ζωτικής μορφής αποτύπωση του ανοιχτού αμερικανικού τοπίου, ουρανού-ξηράς. Ακόμη, η ειδική προοπτική στην Ιταλία, μέσα από τα κανάλια της Βενετίας.

Μπορούμε να θεωρήσουμε αλλιώτικης θέασης, αλλά κοινής νοοτροπίας μέσα στην ταινία, το αμαξίδιο αναπήρων. Ο Λάζλο πηγαίνει υπερπροστατευτικά την Ερζεμπέτ με το καρότσι πιο γρήγορα, περνώντας μέσα από τις πρώτες φτιαγμένες κολόνες του αρχιτεκτονήματός του, στην Πενσυλβάνια.

Αντιφασιστική Πινελιά

Αρμονική χημεία μεταξύ σεναρίου-σκηνοθεσίας, κατά τη συνεργασία των Κόρμπετ και Φάστβολντ. Μετά από πάρα πολύ ώρα στην ταινία, ακούμε ως θεατές για το παρελθόν του Αφροαμερικανού Γκόρντον στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και την αποστολή του στην Ιταλία του 1942. Τούτη η σεναριακή μεταφορά εξιστόρησης εξυπηρετεί το έργο.

Ώστε να βρει αφορμή για να μας μεταφέρει σκηνοθετικά στην αλλιώτικη Ιταλία του 1958 στην Καρράρα, με τα ειδικά Μάρμαρα. Εκεί γίνεται ένα κάπως τριγωνικό σχήμα, η συνάντηση των Λάζλο και Χάρισον με τον αναρχικό Ιταλό Οράτσιο. Εκείνος διηγείται (Voiceover) ότι χτύπησε τη σορό του μουσολίνι (σκοπίμως από εμένα δίχως πρώτο κεφαλαίο γράμμα σε φασίστες και λοιπή κουστωδία) με τα ίδια του τα χέρια.

Πιο Αναλυτικά…

Ερμηνείες

Έϊντριεν Μπρόντι (Λάζλο Τοθ)

Η αποφασιστικότητα μαζί με το πάθος του Λάζλο για την Αρχιτεκτονική είναι συνεχώς παρόντα στοιχεία. Το μετατραυματικό στρες από τις κακουχίες του ναζισμού κρύβεται στην πειστική διστακτικότητα του ρόλου. Σημαντικό σημείο ερμηνείας είναι η βραχνή τσακισμένη χροιά, της ταυτοχρόνως επιβλητικής φωνής του ηθοποιού, που αποτυπώνεται στην ψυχή του χαρακτήρα και του έργου.

Φελίσιτι Τζόουνς (Ερζεμπέτ Τοθ)

Η οξυδέρκεια, το θάρρος, η ακλόνητη αξιοπρέπεια της Ερζεμπέτ, παρά τα όσα έχει περάσει η ίδια σε μυαλό και σώμα, εντυπωσιάζουν με ρεαλισμό το ταξίδι του θεατή. Ερμηνευτικά ποιοτική και στην εκδίκησή της.

Γκάϊ Πιρς (Χάρισον Βαν Μπιούρεν)

Η ερμηνεία ταξιδεύει περίτεχνα και τρομακτικά τον θεατή. Στην εκλεπτυσμένη χειραγώγηση, στα ξεσπάσματα θυμού, στην παράξενη πεποίθηση ακριβοδίκαιης φιλοσοφίας, αλλά και στην απόλυτα μιαρή Άβυσσο της ψυχής του Χάρισον Βαν Μπιούρεν.

Μια διανομή της Tanweer

Συντελεστές

Σενάριο: Brady Corbet, Mona Fastvold. Σκηνοθεσία: Brady Corbet. Διεύθυνση Φωτογραφίας: Lol Crawley. Μοντάζ: David Jancso. Πρωταγωνιστούν/Συμμετέχουν: Adrien Brody, Felicity Jones, Guy Pearce, Raffey Cassidy, Isaach De Bankole, Joe Alwyn, Alessandro Nivola, Salvatore Sansone, Emma Laird κ.ά. Διανομή Ρόλων: Kristina Erdely, Cassandra Kulukundis. Κοστούμια: Kate Forbes. Διεύθυνση Σκηνογραφίας: Judy Becker, Csaba Lodi κ.ά. Εσωτερική Διακόσμηση: Patricia Cuccia, Mercedesz Nagyvaradi. Μουσική: Daniel Blumberg. Ήχος: Steve Single, Andy Neil, Szabolcs Gaspar κ.ά.