Τι απέγινε ο διάσημος κοσμηματοποιός Φαμπερζέ που δημιούργησε τα διάσημα πασχαλινά αυγά των τσάρων από χρυσό και διαμάντια, μετά την επικράτηση των μπολσεβίκων;
Τον Σεπτέμβριο του 1918 ένας γέρος το έσκαγε από τη Ρωσία, όπου μόλις είχε επικρατήσει η κομμουνιστική επανάσταση μεταμφιεσμένος σε διπλωματικό ταχυδρόμο.
Πέθανε απογοητευμένος δύο χρόνια αργότερα στη Λοζάνη. Το όνομά του ήταν Κάρολος Φαμπερζέ και θεωρείται ο καλύτερος κοσμηματοποιός που γέννησε ποτέ η ανθρωπότητα.
Το κομμουνιστικό καθεστώς έκλεισε τα καταστήματα και τα εργαστήρια του, καθώς δεν μπορούσε να ανεχθεί τη δραστηριότητα του επίσημου κοσμηματοποιού των τσάρων, του οποίου τα δημιουργήματα λάτρεψαν βασιλείς, πρίγκιπες και κροίσοι σε όλο τον κόσμο.
Είχε ένα μεγάλο κατάστημα στη Μόσχα, αργότερα στην Οδησσό, στο Κίεβο και στο Λονδίνο, στα οποία είχαν πρόσβαση μόνο εστεμμένοι, μαχαραγιάδες, πρίγκιπες και πολυεκατομμυριούχοι επιχειρηματίες.
Μοναδικά αξεσουάρ και ειδικές παραγγελίες
Πέρα από τα κλασικά κοσμήματα, η φαντασία και η τέχνη του Φαμπερζέ οργίαζε σε όλων των ειδών τα αντικείμενα. Μινιατούρες, αγάλματα, κύπελλα, σταχτοδοχεία, χερούλια για ομπρέλες, φιγούρες, ρολόγια, λουλούδια.
Ανάμεσα στα χιλιάδες αντικείμενα, τα πιο διάσημα ήταν το κουτί της μουσικής από σμάλτο χρυσό και διαμάντια που έφτιαξε για την επέτειο των γάμων του Φέλιξ Γιοσούποφ, η καρφίτσα για την μπαλαρίνα Ταμάρα Καρσαβίνα, η οποία αποτελείτο από τον μεγαλύτερο αμέθυστο που βρέθηκε ποτέ, ένα καλάθι λουλουδιών για την τσαρίνα Αλεξάνδρα με λουλούδια από πέρλες και χρυσούς στήμονες, μια ασημένια χύτρα στηριγμένη σε τέσσερα νύχια αετού για τον βασιλιά Μενελίκ της Αβησσυνίας, μια κούπα από μαύρο γυαλί με ροζ σμάλτο, χρυσάφι και διαμάντια για τον Ράμα τον ΣΤ’, βασιλιά του Σιαμ.
Πασίγνωστος είναι επίσης ένας Βούδας 15 εκατοστών από πράσινο ζαντ, με μάτια από ρουμπίνια, γλώσσα από ροζ διαμάντια και ζώνη από λευκό σμάλτο, καθώς και η μινιατούρα 7,5 εκατοστών μιας καρότσας με καθίσματα από ραβδωτό σμάλτο διακοσμημένη με χρυσαφί, παράθυρα από κεντητό κρύσταλλο και εσωτερικό από πέρλες.
Τα αυγά του Φαμπερζέ
Όμως τα πιο διάσημα αριστουργήματα του Φαμπερζέ ήταν τα περίφημα πασχαλινά αυγά των τσάρων. Το 1881 ο Φαμπερζέ έκανε δώρο στον τσάρο Αλέξανδρο τον Γ’ ένα αυγό από λευκό σμάλτο πάνω σε χρυσάφι. Όταν ο τσάρος το άνοιξε, βρήκε μέσα έναν χρυσό κρόκο, ο οποίος άνοιγε και για να βγει από μέσα ένα πουλάκι με μια κορόνα στην οποία υπήρχε ένα ρουμπινένιο αυγό.
Τόσο πολύ ενθουσιάστηκε ο τσάρος, που παρήγγειλε στον Φαμπερζέ ένα αυγό κάθε Πάσχα, πράξη που συνεχίστηκε και με τους απογόνους του. Ο Φαμπερζέ τον επόμενο μισό αιώνα κατασκεύασε 57 εκπληκτικά αυγά, καθένα από τα οποία έγινε διάσημο.
Τα πιο γνωστά:
Το αυγό του 1897: Από πράσινο χρυσάφι, με τους δύο ρωσικούς αυτοκρατορικούς αετούς από μαύρο σμάλτο και ροζ διαμάντια. Περιείχε μινιατούρα της αυτοκρατορικής άμαξας με διασταυρούμενες ταινίες χρυσού και τη θέση του οδηγού από πορτοκαλί σμάλτο.
Το αυγό του 1900: Με έναν χάρτη της Ρωσίας και μια μινιατούρα του Υπερσιβηρικού σιδηρόδρομου από πλατίνα. Είχε ένα πελώριο ρουμπίνι στην ατμομηχανή με δύο χρυσά επιβατηγά βαγόνια, ένα ασημένιο καπνιζόντων κι ένα βαγόνι εκκλησία από κρύσταλλο.
Το αυγό του 1906: Με ματ μοβ σμάλτο, διασταυρούμενες γιρλάντες από διαμάντια κι ένα χρυσό κύκνο που κολυμπά σε μια λίμνη από ακουαμαρίνα. Γύρω από τη λίμνη υπήρχαν υδρόβια φυτά στις τέσσερις αποχρώσεις του χρυσού, ενώ, με το πάτημα ενός κουμπιού, ο κύκνος σηκώνεται στα χρυσά πόδια του και κάθεται σε ένα χρυσό δέντρο.
Η παραγωγή αυτών των αυγών σταμάτησε το 1917, με την επικράτηση των μπολσεβίκων και κανείς δεν ξέρει πόσα ακριβώς σώζονται σήμερα.
Στο μουσείο του Κρεμλίνου υπάρχουν μόνο τρία, στο μουσείο της Βιρτζίνια στις ΗΠΑ υπάρχουν τέσσερα και οι Νονδρέζοι κοσμηματοπώλες Γουόρκι έχουν άλλα τρία. Αυτά εκτίθενται σε δημόσια θέα, υπάρχουν όμως κι άλλα σε ιδιωτικές συλλογές.
Ένας αμερικανός βαρελάς, ο Αρμανδός Χάμμερ πήγε το 1921 στη Ρωσία με ένα ιδιόκτητο κινητό ιατρείο για να βοηθήσει δήθεν στην καταπολέμηση του τύφου. Η επανάσταση τον δέχτηκε μετά βαΐων και κλάδων, θεωρώντας ότι κινείτο από διεθνιστική αλληλεγγύη και τον διευκόλυνε να περιοδεύσει στη Ρωσία.
Όταν ο Χάμμερ επέστρεψε στην Αμερική έβγαλε από τις κρύπτες του ιατρείου 13 τέτοια πασχαλινά αυγά που είχε αγοράσει για ένα κομμάτι ψωμί από διάφορους ρακένδυτους και αγράμματους επαναστάτες, οι οποία τα είχαν βάλει στην τσέπη τους όταν κατέλαβαν τα ανάκτορα.
Ο Χάμμερ τα διοχέτευσε σε ιδιωτικές συλλογές στις ΗΠΑ αποκομίζοντας μυθικά ποσά. Αυτά όμως σώθηκαν. Τα υπόλοιπα από τα 57 αυγά χάθηκαν πιθανότατα τεμαχίστηκαν και πουλήθηκαν ως χρυσός και ως πέτρες για τις βιοποριστικές ανάγκες όσων τα είχαν αρπάξει.
Ο Φαμπερζέ έφυγε από τη Ρωσία κατεστραμμένος και πέθανε στην ψάθα, βυθισμένος στη δυστυχία.
Ο σερ Σάρβερ Σίτγουελ είπε γι’αυτόν: «Φαίνεται απίθανο να ξαναποκτήσει ο κόσμος έναν κοσμηματοπώλη όπως ο Κάρολος Φαμπερζέ. Αυτά τα αντικείμενα φαντασίας που έφτιαξε δεν πρόκειται να ξαναγίνουν».
Αυτή είναι η μοίρα των επαναστατών. Καταστρέφουν τα σύμβολα και τα μπιχλιμπίδια του παλιού καθεστώτος, ως προϊόντα διαφθοράς και αμάθειας, αλλά λίγο αργότερα τα αντικαθιστούν με δικά τους σύμβολα μπιχλιμπίδια που κατά κανόνα είναι πιο ανόητα και πιο ευτελή απ’ αυτά που ισοπέδωσαν.
