Ο νεαρός ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης Χριστόφορος Αντωνιάδης, με το πρώτο του κινηματογραφικό παιδί «Iolas Wonderland», που παρουσιάστηκε στην Διαδικτυακή πλατφόρμα του 23ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, μας ταξίδεψε με ενσυναίσθηση και έναν τρόπο μαγικό, στον «Θαυμαστό κόσμο του Ιόλα», του μεγάλου χορευτή, ταλαντούχου πιανίστα και ιμπρεσάριου της Τέχνης Αλέξανδρου Ιόλα, που έζησε μια παραμυθένια ζωή, αλλά πέθανε σαν ήρωας αρχαίας Ελληνικής τραγωδίας.
Κριτική – Παρουσίαση: Γιάννης Ζαμπατής
Ο Χριστόφορος Αντωνιάδης ασχολείται με τον Ιόλα από το 2013, ξεκινώντας με την παράσταση «Alexandros Iolas» που παρουσιάστηκε στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης και στη λεηλατημένη Βίλα του Αλέξανδρου Ιόλα στην Αγ. Παρασκευή, αλλά και σε μια ακόμη εκδοχή της, στον Ειδικά Διαμορφωμένο Υπόγειο Χώρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης.
Λάτρης λοιπόν των βιογραφιών ανεβάζει στην συνέχεια το «Imperator Caligula», το «Amadé – The Real MOZART» και το «My Dear Andy» το οποίο ήταν ένα ρεαλιστικό, ανθρώπινο μα και συναρπαστικό κείμενο πάνω σχέση ζωής του Andy Warhol με τον άνθρωπο που τον ανακάλυψε και μέντορά του, τον γκαλερίστα, οραματιστή και μαικήνα της τέχνης, Αλέξανδρο Ιόλα.
Έτσι, φέτος το 2021 έρχεται η ώρα για το πρώτο κινηματογραφικό του project, ένα σουρεαλιστικό, δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, βασισμένο στην βιογραφία του Ιόλα από τον Νίκο Σταθούλη, ο οποίος ήταν και ο βασικός αφηγητής, που ως γνώστης γεγονότων από πρώτο χέρι μας δίνει γνωστές και άγνωστες, ευχάριστες μα και πικρές λεπτομέρειες της ζωής του Ιόλα, με μιαν αφήγηση που σε παρασέρνει.
Η ταινία ξεκινάει με τον Χριστόφορο Αντωνιάδη να ξεκλειδώνει την πόρτα της εγκαταλειμμένης βίλας του Ιόλα σε μια εγκιβωτισμένη αφήγηση, συνοδευόμενος από μια παρέα, χαμογελαστών αγοριών και κοριτσιών που θα πρωταγωνιστήσουν στο σουρεαλιστικό δράμα της μυθικής ζωής του Ιόλα.
Μια διαλεγμένη παρέα παιδιών καλλιτεχνών, που θα δώσουν με περίσσια φρεσκάδα, πνοή στις διαφορετικές στιγμές της ζωής του, άλλοτε με έναν τρόπο σουρεαλιστικό, άλλοτε σκληρό και ωμό σαν την τραγωδία που βίωσε στο τέλος της ζωής του.
Έτσι θα γνωρίσουμε κι εμείς που γεννήθηκε και μεγάλωσε, πως έζησε, ποιους γνώρισε, τι κατάφερε και τι δεν κατάφερε και θα μας ταξιδέψει στον Θαυμαστό κόσμο του Ιόλα.
Τέχνη, έρωτας, χορός, ίντριγκες, ανομολόγητα μυστικά, ζωγραφική, λέξεις που χαρακτήριζαν τη ζωή του.
Πικάσο, Καβάφης, Ερνστ, Ντε Κίρικο, Κάλλας, Γουόρχολ, Takis, Μερκούρη, Κοκτώ, Γκάρμπο, Άρντεν, Ρούσβελτ, Ακριθάκης είναι κάποια από τα πολλά ονόματα που σημάδεψαν τη διαδρομή του.
Όλα περνούν από μπροστά μας… Η σχέση του με την μητέρα του που υποδύεται η πανέμορφη και αέρινη Δωροθέα Μερκούρη, η σχέση του με τ’ αδέλφια του και ιδιαίτερα με την Νίκη Στάιφελ που την ερμηνεύει μια επιβλητική παρουσία, η Χριστιάνα Αντωνιάδου, η αδελφή του και η επιθυμία του να φύγει από την Αλεξάνδρεια.
Η αναχώρηση του από την Αλεξάνδρεια για την Ελλάδα με συστατική επιστολή επιφανών ανθρώπων μεταξύ των οποίων και ο Καβάφης και από εκεί για το Βερολίνο.
Η γνωριμία του με τον Τζιόρτζιο ντε Κίρικο με το έργο του «Μελαγχολία» που υπήρξε καθοριστική για την μετέπειτα πορεία του στον χώρο της Τέχνης και αργότερα με την άνοδο του ναζισμού η αναχώρηση για Παρίσι.
Τον αγαπούσε τον Καβάφη ο Αλέξανδρος Ιόλας γιατί του είχε πει εκείνο το αμίμητο «Εμείς γράφουμε ποίηση για
όλους αυτούς που είναι σαν κι εμάς το ίδιο καμωμένοι»
Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 φεύγει για Νέα Υόρκη και χορεύει στο «Ballet Theatre Company», γίνεται κορυφαίος χορευτής ενώ αργότερα αναλαμβάνει την διεύθυνση των μπαλέτων του Μαρκησίου de Cuevas.
Μετά από ένα εσκεμμένο ατύχημα στο πόδι εγκαταλείπει τον χορό. Το 1946 ανοίγει την πρώτη του γκαλερί στην Νέα Υόρκη, την Hugo gallery, σε συνεργασία με τον Ζαν Ουγκώ, τον εγγονό του Βίκτωρα Ουγκώ, με την βοήθεια της γοητευμένης από αυτόν μεγάλης συλλέκτριας Ντομινίκ Ντεμενίλ , αλλά και την υποστήριξη της Μαρίας ντε Γκραμόν και της Ελίζαμπεθ Άρντεν.
Έτσι, με τις προσωπικές του φιλίες με καλλιτέχνες, αυτός που δεν είχε προσωπικά κεφάλαια, κατάφερε να γίνει το μεγάλο όνομα της παγκόσμιας Τέχνης και ως γκαλερίστας που θα αναδείξει και θα ανακαλύψει καλλιτέχνες αλλά και που θα είναι παραγωγός σημαντικών διεθνών εικαστικών δρώμενων.
Και όταν κάποτε είδε την Θεοδώρα Ρούσβελτ, εγγονή του Προέδρου, να χορεύει ερωτεύτηκαν και αρραβωνιάστηκαν… και έτσι απέκτησε το νέο του όνομα Αλέξανδρος Ιόλας. Από την Αλεξάνδρεια την γενέτειρα του και το δεξί χέρι του Ηρακλή, Ιόλαο.
Μια σχέση ζωής με έναν πνευματικό έρωτα, είχε δημιουργήσει με τον Μαξ Ερνστ, τον άνθρωπο που τον μύησε στον σουρεαλισμό και του έδωσε τρία στοιχεία… σεμνότητα, σοβαρότητα και σιωπή… Σε σημείο που του έδωσε την υπόσχεση ότι όταν πεθάνει, θα κλείσει όλες του τις γκαλερί, πράγμα που έκανε, γιατί ο Ιόλας είχε μια αντρίκια στάση απέναντι στη ζωή όταν έδινε το λόγο του.
Σε μια απίστευτη ζωή τα πάντα ζούσε πληθωρικά, όπως και τον έρωτα.
Ο έρωτας θέλω να φλογίζει τις αισθήσεις μου
Να ξυπνάει μέσα μου
Ότι πιο ζωντανό κύτταρο έχει αποκοιμίσει η τέχνη
Θέλω να κάνει τη σάρκα μου να ζει… να χαίρεται… να καίει…
Είναι παράσταση ο τρόπος που κάνεις έρωτα
Πρέπει να είσαι πρωταγωνιστής
Πρέπει να το κάνεις τέλεια…. Χωρίς αναστολές
Στον έρωτα Είσαι… Δεν Γίνεσαι
Πόσες στιγμές περνούν με κινηματογραφικό ρυθμό μπροστά μας… όπως οι πικάντικες λεπτομέρειες από το παρασκήνιο της δημιουργίας του περίφημου ερωτικού γλυπτού του Τάκη «Σεβαστιανός» με αφορμή μια φωτογραφία, όπου ο μεγάλος Γάλλος γλύπτης Σεζάρ, αγγίζει, ψηλαφίζει το ιερόν πέος του Άγ. Σεβαστιανού.
Με ένα ζωντανό φως και νοσταλγική διάθεση, χρωματίζονται καρέ-καρέ οι στιγμές που έζησε ο Κωνσταντίνος Κουτσούδης, μετέπειτα Αλέξανδρος Ιόλας.
Τώρα πια ξέρω… δε φοβάμαι… δε φοβάμαι αυτό που είμαι… δε φοβάμαι να με αγαπήσω… δε φοβάμαι να με δω
Ο Ιόλας δεν είχε σπίτι, γιατί σπίτι του ήταν τα ξενοδοχεία στις μεγάλες μητροπόλεις του κόσμου. Δεν είχε αυτοκίνητο γιατί ήταν συνέχεια σε ένα αεροπλάνο.
Και κάποια στιγμή αποφασίζει να χτίσει την έπαυλη – παλάτι στην Αγία Παρασκευή, όπου και στέγασε 10.000 έργα τέχνης, που κατέκλεισαν σαν παλιρροϊκό κύμα, κάθε δωμάτιο, κάθε γωνιά και κάθε τοίχο του παλατιού.
Και ενώ ο Ιόλας ήταν ένας άνθρωπος που επί 75 χρόνια προσπαθούσε να γίνει καλύτερος μια εκπομπή μόνο χρειάστηκε για να ξεκινήσουν όλα… επειδή δεν μπόρεσαν να τον καταλάβουν.
Έτσι ξεκίνησε ο διασυρμός και τον κατηγόρησαν για πορνεία, αρχαιοκαπηλία και ναρκωτικά, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αναπνεύσει ουσιαστικά ο Αλέξανδρος Ιόλας. Στον δρόμο, τσατσά τον φώναζαν… οι εφημερίδες τον λιθοβολούσαν… η γειτονιά… του χτυπούσαν και του πυροβολούσαν τα σκυλιά του…
Ποιος… ο Αλέξανδρος Ιόλας που τους επαναπάτρισε 2.500 θησαυρούς;
Και αν ήθελε τα ωραιότερα αγόρια τα είχε σε όλες τις μητροπόλεις του κόσμου, όμως
Και όπως χαρακτηριστικά μας λέει σε κάποιο σημείο ο Νίκος Σταθούλης, στην Ελλάδα δεν είναι εύκολο να τιμήσουμε τις προσωπικότητες. Στην Ελλάδα είναι εύκολο να αποδομήσουμε ανθρώπους οι οποίοι είναι καλύτεροι μας.
Και φτάνουμε στον περίφημο Μυστικό Δείπνο, που παρήγγειλε ο Ιόλας στον Άντυ Γουόρχολ. για να φιλοτεχνήσει την αντιγκαλερία του στο Μιλάνο. Αυτό ήταν και το κύκνειο άσμα. Πέθαναν και οι δύο την ίδια χρονιά…
Γλυκέ μου Άντυ, αποφάσισα να παρουσιάσω τον «Μυστικό Δείπνο» του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, στην
αντιγκαλερία μου στο Μιλάνο, απέναντι από την Σάντα Μαρία ντελ Γκράτσια, που βρίσκεται ο πραγματικός.
Εσύ, θέλω να κάνεις την αναπαραγωγή του. Ένας Μυστικός Δείπνος ίδιος με τον παλιό και ταυτόχρονα τόσο
διαφορετικός… Θέλω να αφήσεις κενή τη θέση του Ιούδα…. Εκεί, θα βάλω να καθίσουν οι δικοί μου προδότες….
Μια κάποια Ελλάδα που με πλήγωσε…
Σ’ αυτό το πρώτο κινηματογραφικό πόνημα που σκηνοθέτησε ο Χριστόφορος Αντωνιάδης, γράφοντας και τα κείμενα βασισμένα στο βιβλίο του Νίκου Σταθούλη «IOLAS» όλα κυλούν όμορφα.
Από την μια η σχεδόν ακαδημαϊκή και παραστατική αφήγηση του Νίκου Σταθούλη, που σε ταξιδεύει νοερά στις στιγμές της ζωής του Ιόλα και από την άλλη η ποιητική και εκφραστική αφήγηση του Χριστόφορου, όπου διακρίνεις την νοσταλγία, τη λύπη, την οργή.
Και μαζί με την ιδιαίτερα ελκυστική ρεαλιστική αλλά και σουρεαλιστική συνάμα απεικόνιση και σχηματοποίηση εικόνων και συναισθημάτων από μια ομάδα ηθοποιών πολύ σωστά και όμορφα διαλεγμένη, λουσμένα σε υπέροχο φως και χρώμα.
Μεγάλο ατού και η πρωτότυπη εξαιρετική μουσική του μουσικοσυνθέτη Menex, που έντυνε την αφήγηση με κινηματογραφικό τρόπο, αλλά και η εντυπωσιακή ανατρεπτική εμφάνιση του performer Alex Kavvadias, ερμηνεύοντας το τραγούδι του «Resolution».
Ταξιδεύοντας λοιπόν στα άδυτα του κόσμου του ιδιαίτερου μα σπουδαίου αυτού μαικήνα της Τέχνης, αδυνατεί ένας κοινός και υγιής νους να καταλάβει, γιατί μετά από τόσα που πρόσφερε, η Ελλάδα δεν δέχτηκε τα δώρα του, μα τον πλήγωσε και τον καταδίκασε…
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Κείμενο – Σκηνοθεσία: Χριστόφορος Αντωνιάδης
Πρωτότυπη Μουσική: Menex
Διευθυντής Φωτογραφίας: Γιώργος Κόγιας
Production Designer: Μαρία Καβαλιώτη
Σχεδιασμός Ήχου: Τάσος Καραδέδος
Ήχος: Ελένη Καβούκη
Costume designers: Vassilis Emmanuel Zoulias, Erifilli Nikolopoulou
Νυφικά: Eva Kanelaki
Headpieces- Accessories: Despotnia
Make up – Hair: Βάσια Παπακωνσταντίνου
Αφίσα: Γεράσιμος Κοιλάκος
Trailer: Εβίτα Παπαναρέτου
Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη – Act for Art
Διευθυντής Παραγωγής: Αλέξανδρος Καραμανλής
Παραγωγή: Jigi Art
Εμφανίζονται οι: Δωροθέα Μερκούρη, Χριστόφορος Αντωνιάδης, Χριστιάνα Αντωνιάδου, Εβελίνα Εμβαλωμένου, Ρωμανός Χατζηπαναγιώτου, Αδαμαντία Θεοφιλάκου, Πέγκυ Κανελάκη, Γιούλη Τσινάκη, Άννα Λιανοπούλου, Εύα Κανελάκη, Γιάννης Τυροβόλας, Elia Al Haddad, Αλέξανδρος Φιλιακούδης και ο Alex Kavvadias
Αφηγητής ο Νίκος Σταθούλης (βιογράφος του Αλέξανδρου Ιόλα και συγγραφέας του βιβλίου «IOLAS» ,το οποίο αποτέλεσε και έμπνευση για το ντοκιμαντέρ)
