Μετά το θρίαμβο της ταινίας “Ο Κατήφορος”(1961), η Φίνος Φιλμ και ο Γιάννης Δαλιανίδης επανέρχονται με μια ακόμη πιο προχωρημένη ταινία, το «Νόμο 4000». Προκλητικό και συνάμα προχωρημένο για την εποχή του σενάριο, πάνω στο οποίο “χτίζει” εξαιρετικά την σκηνοθετική του άποψη ο νεαρός τότε Γιάννης Δαλιανίδης, προτού αφιερωθεί στα έγχρωμα μιούζικαλ.
Ένας Νόμος για τους νεαρούς ταραχοποιούς
Τι ακριβώς ήταν ο Νόμος 4000;….Βρισκόμαστε στο έτος 1958. Η τότε κυβέρνηση Καραμανλή ψηφίζει τον περίφημο νόμο περί τεντυμποϊσμού, δηλαδή το Νόμο 4000. Σύμφωνα με αυτόν οι νεαροί ταραχοποιοί που κατηγορούνταν για το αδίκημα της εξύβρισης θα τιμωρούνταν αφού συλλαμβάνονταν με κούρεμα (τους έπαιρναν τα μαλλιά με την ψιλή) και σκίσιμο των ρεβέρ στα παντελόνια τους.
Η πρώτη εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου έγινε την 4η Σεπτεμβρίου του ιδίου έτους. Αστυνομικοί κούρεψαν με την ψιλή τέσσερα αγόρια, έσκισαν τα ρεβέρ και τους διαπόμπευαν ρίχνοντας τους στον δρόμο υποχρεώνοντας τους να κρατάνε μια πινακίδα που έγραφε “Είμαι τεντιμπόης γιατί γιαούρτωσα μια γυναίκα”.
Η διαδικασία υπήρξε αμφιλεγόμενη και δίχασε την ελληνική κοινωνία για χρόνια για τον παιδευτικό της ρόλο. Ήταν η εποχή που η νεολαία είχε αρχίσει να αμφισβητεί γενικώς την κοινωνία και τους θεσμούς της. Το γιαούρτι που έπεφτε , κυρίως σε εκπαιδευτικούς, άρχισε να γίνεται μόδα και μέτρο έκφρασης αυτής της αντίδρασης. Ο νόμος 4000 θεωρήθηκε ότι θα νουθετούσε τη νεολαία της εποχής. Το φαινόμενο να γιαουρτώνονται άτομα ξεκίνησε από νεαρά άτομα στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 50 στην Αθήνα, σε περιοχές όπως η Κυψέλη, το Θησείο και το Μεταξουργείο.
Εισηγητής του νόμου 4000 ήταν ο υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Καλλίας, ενώ ο Ευάγγελος Καλαντζής, υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα ασφαλείας, ήταν αυτός που εφήρμοσε πρώτος το νόμο. Ο πρώτος Έλληνας που διαπομπεύτηκε με το Νόμο 4000 ήταν ο Αντώνης Μαλανδρής.
Στα χρόνια της Δικτατορίας (1967 – 1974) με διαταγή του υπουργού Παιδείας Θεοφύλακτου Παπακωνσταντίνου όσοι νεαροί ήταν μακρυμάλληδες, συλλαμβάνονταν από την αστυνομία και κουρεύονταν. Ο μετέπειτα διοικητής της ΕΣΑ, συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς, έλεγε χαρακτηριστικά, «ο σκοπός δεν είναι να τους κόψω τα μαλλιά αλλά «να τους κόψω την νοοτροπίαν, ήτις είναι καταστρεπτική δι’ αυτούς και διά την Ελλάδαν». Το 1981 ο νόμος 4000 εφαρμόστηκε για τελευταία φορά από την κυβέρνηση Ράλλη και δύο χρόνια αργότερα καταργήθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Ο νόμος που έγινε…ταινία!!!
Το 1962 ο νόμος περί «τεντιμποϋσμού» έγινε κινηματογραφική ταινία από το Γιάννη Δαλιανίδη για τη Φίνος Φιλμ. Η θρυλική εταιρεία παίζει με αυτό το ρεύμα αμφισβήτησης και ανησυχίας της νεολαίας, που ισορροπεί ανάμεσα στην ανεμελιά, την αθώα πλάκα, την παραβατικότητα, την ηθική της εποχής. Η σκηνή τόσο του γιαουρτώματος όσο και της δημόσιας διαπόμπευσης του μαθητή με το ξυρισμένο κεφάλι, αποτελούν ντοκουμέντα εποχής. Το αποτέλεσμα είναι μάλλον αριστουργηματικό καθώς η ταινία, που φέρει το τίτλο «Νόμος 4000», αρέσει στο κοινό με 118.841 εισιτήρια στις αίθουσες πρώτης προβολής.
Στη ταινία πρωταγωνιστούν η Ζωή Λάσκαρη, ο Βαγγέλης Βουλγαρίδης και ο Βασίλης Διαμαντόπουλος (Ανεπανάληπτη η ερμηνεία του στη σκηνή που ευχαριστεί την πόρνη (Κατερίνα Χέλμη), η οποία έσωσε την κόρη του). Μικρό ρόλο στο φιλμ έχει και ο Θάνος Σουγιούλ, γιος του μεγάλου συνθέτη Μιχάλη Σουγιούλ. Για την ιστορία να πούμε ότι ο Θάνος ήταν μέλος του μουσικού γκρουπ Juniors, και έχασε τη ζωή του σε αυτοκινητικό δυστύχημα στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας (άλλοι αναφέρουν την Εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας) το απόγευμα της Κυριακής 10 Οκτωβρίου 1965.
Το ακυκλοφόρητο σάουντρακ της ταινίας
Στη ταινία «Νόμος 4000», στη σκηνή του λαϊκού κέντρου, ακούγεται το τραγούδι «Ρίξε μου μια διπλοπενιά» του Μίμη Πλέσσα,που ερμηνεύει η Κατερίνα Τζοβάρα, ενώ στην ορχήστρα διακρίνεται, να προσπαθεί να παίξει το μπουζούκι του, ο κορυφαίος Μάρκος Βαμβακάρης. Όσο για τις περιοχές των Αθηνών που γυρίστηκε το φιλμ αξίζει να αναφέρουμε ότι το υποτιθέμενο σπίτι του Αυστηρού καθηγητή Βασίλη Διαμαντόπουλου είναι στην οδό Μιχαήλ Βόδα 138, το στενό που προσπαθούν να κλέψουν το αυτοκίνητο είναι Μιχαήλ Βόδα & Λαέρτιου Διογένους ενώ η παρέα των μαθητών γιαουρτώνει τον καθηγητή επί της οδού Λαέρτιου Διογένους.
Το σάουντρακ της ταινίας, εξαιρετικό, δεν κυκλοφόρησε ποτέ ως ολοκληρωμένο έργο του συνθέτη και σας το παραθέτω ως ντοκουμέντο μιας άλλης εποχής, μιας άλλης Ελλάδας!
