Μια συνέντευξη στο Χρίστο Φρούσιο για τις ΛΕΞΕΙΣ και το The Look.gr με αποκλειστικές προσεγγίσεις της διδασκαλίας του Θεανθρώπου που αγγίζουν τις αξίες μας μέχρι σήμερα!
Συνάντησα την Χρυσάνθη Κορνηλίου για να μιλήσουμε με αφορμή το “Joshua Immanuel” που ανεβάζει στον πολυχώρο Διέλευσις στην Κυψέλη.
Είχα ήδη παρακολουθήσει το έργο στην πρεμιέρα του και πραγματικά συνειδητοποίησα πως λίγοι άνθρωποι της Τέχνης τολμούν να δραματουργήσουν έργα που απαιτούν εμπεριστατωμένη μελέτη και ιδιαίτερο σκηνοθετικό βλέμμα. Αυτό το φέρνει εις πέρας με επιτυχία η Σκηνοθέτιδα και Θεατρολόγος Χρυσάνθη Κορνηλίου αυτές τις Άγιες Ημέρες του Πάσχα!
Ποιο το έναυσμα για τη σύλληψη του έργου “Joshua Immanuel”;
Το έναυσμα ήταν μία από αυτές τις αιφνίδιες εμπνεύσεις που κατοικούν στη περιοχή του ανεξήγητου. Επειδή άλλα προγραμμάτισα και άλλα προέκυψαν μέσα μου. Σαν να οδηγείς για να πας κάπου και ένα χέρι να σου πιάνει το τιμόνι και να το στρίβει σε άλλη κατεύθυνση. Πριν από εκείνη τη στιγμή δεν είχα την παραμικρή ιδέα ότι θα έκανα κάτι τέτοιο. Έκανα λογαριασμούς χωρίς τον ξενοδόχο φαίνεται. Και ενώ ταλαντευόμουν πριν ανάμεσα σε διάφορες ενδιαφέρουσες επιλογές, μόλις η πορεία πήρε άλλη κατεύθυνση ένιωσα ένα είδος λύτρωσης που έκανε σταθερή την απόφασή μου και οδήγησε τα πράγματα ανεμπόδιστα.
Ανάμεσα στα θέματα που διαπραγματεύεσαι υπάρχει η ύλη ως σώμα… ως σάρκα. Μίλησέ μας γι’ αυτήν.
Δεν είναι θέμα που διαπραγματεύομαι εγώ. Είναι ένα απόσπασμα των αποκρύφων που έχει να κάνει με την μη εξάρτηση από τη σάρκα. Εξάρτηση είτε με τη μορφή φόβου, είτε με τη μορφή της υπερβολικής προσκόλλησης σ’ αυτήν. Αυτός που φοβάται τη σάρκα δεν μπορεί να αναγνωρίσει ότι πρόκειται για το αναγκαίο πνευματικό του σκήνωμα, προκειμένου ο ίδιος να εκφραστεί και να εκδηλωθεί μέσα στο υλικό επίπεδο. Εξ αιτίας αυτού του φόβου κινδυνεύει να περιπέσει σε ακρότητες ασκητικού χαρακτήρα που όχι μόνο δεν ευνοούν την έκφραση των πνευματικών αρετών του, αλλά του στερούν την απαραίτητη ενέργεια για το έργο του. Το σώμα στη Χριστική διδασκαλία ονομάζεται Ναός του Πνεύματος και οφείλει κανείς να το εκτιμά και να το σέβεται. Από την άλλη η προσκόλληση σε αυτό υποκαθιστά την φυσική ανάγκη του ανθρώπου να εκπληρώσει τα πνευματικά αιτήματα της ύπαρξής του. Κατευθύνεται δηλαδή ο άνθρωπος σε λάθος πηγή προκειμένου να καλύψει το κενό που του δημιουργεί η πνευματική του δίψα. Η παρέκκλιση αυτή γεννάει μεγάλη δυστυχία.
Υπάρχει αναφορά σχετικά με το κακό και τη ρίζα του. Ποια η απάντηση της διδασκαλίας του Ιησού Χριστού;
Στο κείμενο της παράστασης το λέει καθαρά. Η άγνοια είναι η ρίζα του κακού. Γιατί η άγνοια είναι το έδαφος πάνω στο οποίο αναπόφευκτα θα φυτρώσει η πλάνη. Είναι το σκοτάδι στο οποίο μοιραία θα σκοντάψει ο άνθρωπος, προκαλώντας τα μετέπειτα ολισθήματα, με όλες τους τις συνέπειες.
Ποιος ο ρόλος της γνώσης και της άγνοιας
Προεκτείνοντας την ερώτηση που μου κάνατε πριν θα σας απαντήσω ότι μόνον όταν η άγνοια αντικατασταθεί με το φως της Γνώσης μπορεί να υπάρξει ορατότητα για έναν ευθύβολο βηματισμό προς το σκοπό της υπάρξεως του ανθρώπου.
Τι θέλει να μας μεταφέρει η Μαρία Μαγδαληνή όταν μας διηγείται την όμορφη παραβολή για το γαϊδουράκι; (και με λίγα λόγια την παραβολή)
Η παραβολή αυτή μιλάει για κάποιο γαϊδουράκι που, δεμένο σε ένα πάσαλο, έκανε χιλιόμετρα γύρο απ’ αυτόν. Όταν το έλυσαν δεν είχε καλύψει κάποια απόσταση και παρομοιάζεται με τους ανθρώπους που κάνουν προσπάθειες και κινήσεις με έναν τρόπο εξωτερικό. Μπορεί να διαβάζουν πολύ, να συσσωρεύουν γνώσεις και εμπειρίες, με την ίδια ακριβώς νοοτροπία που συσσωρεύουν υλικά αγαθά. Αυτή η συσσώρευση γύρω από τον πάσαλο του εγωισμού, αυτό το ευτελές κίνητρο (ακόμα και αν ζητάει την προσωπική του «σωτηρία»), δεν επιφέρει την μεταστοιχείωση. Η συσσώρευση από μόνη της προσβλέπει στο έχειν, όχι στο είναι. Επομένως δεν συμβαίνει εντός του ανθρώπου καμία μετακίνηση. Κινείται μεν, δεν μετακινείται δε.
Στο κείμενο υπάρχουν βαθειά νοήματα που σαν άνθρωποι είναι καλό να γνωρίζουμε. Ανάλυσέ μας με λίγα λόγια τα παρακάτω:
– Α. “Δεν υπάρχει αμαρτία… εμείς τη δημιουργούμε!”
Υπάρχει χωρίς τον άνθρωπο αυτό που λέμε αμαρτία; Να αμαρτήσει ποιος και σε ποιον και σε τι; Αρχίζει να υπάρχει σαν έννοια από τη στιγμή που το ανθρώπινο ον αρχίσει να ενεργεί άστοχα. Λέει το κείμενο ότι η αμαρτία, αυτή η αστοχία δηλαδή, -γιατί περί αυτού πρόκειται,- είναι ένα είδος «μοιχείας». Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι η ψυχή αντί να στρέφεται στον «ουρανό», αντί δηλαδή να στρέφεται προς την πνευματική φύση του όντος ώστε σαν ένα είδος ζεύγους (συμβολικά) να γεννά το καλό, στρέφεται προς την ύλη, προσδοκώντας την ευτυχία μέσα από τα υλικά αποκτήματα. Αλλά σύντομα ή και σε βάθος χρόνου ενίοτε, απογοητεύεται. Γιατί οι ελπίδες που επενδύει κανείς στις κτήσεις των υλικών αγαθών προκειμένουν να νιώσει ευτυχής, αργά ή γρήγορα προδίδονται και μένει αυτό το ανεκπλήρωτο κενό που του διαμηνύει, – ασχέτως εάν ο ίδιος το αντιλαμβάνεται ή όχι,- ότι κάτι δεν πάει καλά σε σχέση με τις επιλογές του. Δηλώνει λοιπόν το κείμενο ότι η πηγή της ευτυχίας είναι εντός του ανθρώπου, στην πνευματική του φύση, εφόσον το αναγνωρίσει η ψυχή του και στραφεί στην κατεύθυνση αυτή. Θυμηθείτε τα λόγια του Ιησού που λέει «Η βασιλεία των ουρανών εντός υμών εστί». Συνεχίζει δεν με τρόπο κατηγορηματικό ότι «αν δεν την βρείτε μέσα σας δεν θα την βρείτε πουθενά αλλού». Αυτή λοιπόν η αστοχία στην εσωτερική κίνηση είναι η αμαρτία και όλα όσα συμβαίνουν και απορρέουν από αυτή την αντεστραμένη κίνηση.
– Β. “Αν ξέρατε γιατί υποφέρετε, θα είχατε τη δύναμη να μην υποφέρετε!”
Β. Το κείμενο λέει συγκεκριμένα «αν ξέρατε πώς να υποφέρετε θα είχατε την δύναμη να μην υποφέρετε». Αν μπορούσε ο άνθρωπος να καταλάβει ότι οι αντιξοότητες είναι η πρόκληση του πνεύματος για την ίδια του την αναβάθμιση, θα ενστερνιζόταν και το ρητό που αν και δεν προέρχεται από την Χριστική παράδοση, λέει ακριβώς το ίδιο πράγμα: «Ό,τι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό». Ακριβώς δηλαδή όπως ξέρει να αντέχει ο αθλητής όταν ο προπονητής του ανεβάζει τον πήχυ επειδή προσβλέπει σε δυνατές επιδόσεις.
– Γ. “Όσο περισσότερο νομίζουμε ότι οφείλουμε στο Θεό, τότε περισσότερο αγαπάμε!”
Γ. Προσέξτε λίγο καλύτερα την παραβολή. Αυτός που νομίζει ότι δεν έχει κανένα χρέος, στην πραγματικότητα δεν αναγνωρίζει τι έχει πάρει. Δεν το βλέπει και επομένως δεν το εκτιμά. Και αυτό τον κάνει αναίσθητο, αλαζόνα, ιταμό. Πώς μπορεί να αγαπήσει ένας τέτοιος άνθρωπος; Είναι όμως έτσι; Υπάρχουν στον άνθρωπο εν δυνάμει ικανότητες (φυσικές, ψυχικές και πνευματικές) ασχέτως αν τις αναγνωρίζει ή όχι, για να κάνει με αυτές κάτι. Αν δεν το αναγνωρίσει χάνει την ευκαιρία που έχει να ενεργήσει σύμφωνα με αυτές. Χάνει και την ευκαιρία να αγαπήσει. Δεν κινείται προς καμία κατεύθυνση.
– Δ. “Η πίστη δέχεται… η αγάπη δίνει!”
Δ. Θα απαντήσω με μία ερώτηση: Μπορείς να πάρεις κάτι ουσιαστικό από οποιονδήποτε ή από οτιδήποτε που δεν το εμπιστεύεσαι; Και μπορείς να δώσεις κάτι ουσιαστικό σε οποιονδήποτε ή σε οτιδήποτε εάν δεν το αγαπάς;
Ποιο το νόημα που αποκτούν λοιπόν οι λέξεις: Πίστη, Ελπίδα και Αγάπη όταν τάσσονται στο πλευρό του ανθρώπου;
Οι λέξεις Πίστη, Ελπίδα και Αγάπη απηχούν ιδέες που έχουν να κάνουν με τον άνθρωπο. Το κείμενο λέει ότι «η πίστη είναι η γη μας στην οποία αποκτούμε ρίζες».
Αν δεν υπάρχει πίστη επομένως είναι σαν να μην υπάρχει έδαφος για προσωπική ανάπτυξη. Αν δεν πιστεύει κανείς σε τίποτα καλό πώς είναι δυνατό να κάνει κάτι; Απλώς τα πράγματα του συμβαίνουν και αντιδρά. Δεν πράττει.
Η πράξη είναι εμπρόθετη ενέργεια και το κίνητρο μιας εμπρόθετης ενέργειας είναι πάντα ένα είδος πίστης. Αλλιώς αυτό που φαίνεται σαν πράξη δεν είναι παρά αντίδραση στα συμβαίνοντα.
Το κείμενο συνεχίζει λέγοντας ότι η ελπίδα είναι το νερό στο οποίο φυτρώνουμε. Αυτό το παράδειγμα μέσα από την φύση, που είναι πάντα ένας μεγάλος και αλάνθαστος δάσκαλος για τον άνθρωπο, (αρκεί να τον καταλάβει), μας λέει ότι η ελπίδα είναι σαν το νερό που ποτίζει το σπόρο για να φυτρώσει (ας θυμηθούμε την ευαγγελική φράση ότι «ὁμοία ἐστὶν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν κόκκῳ σινάπεως,… ὃ μικρότερον μέν ἐστι πάντων τῶν σπερμάτων, ὅταν δὲ αὐξηθῇ, μεῖζον πάντων τῶν λαχάνων ἐστὶ καὶ γίνεται δένδρον» Ματθ. 13 – 31,32).
Χωρίς λοιπόν αυτό το νερό της ελπίδας (νερό που πέφτει από ψηλά σαν το νερό της βροχής!) δεν δημιουργούνται προϋποθέσεις για να φυτρώσει κάτι. Αντιλαμβάνεστε τον συμβολισμό βεβαίως. Γιατί η απελπισία οδηγεί στην παραίτηση.
Και συνεχίζει το κείμενο, «η αγάπη είναι ο αέρας με τον οποίο αυξανόμαστε». Πώς να αυξηθεί ένα φυτό σε ένα περιβάλλον δυσμενές χωρίς αέρα για να αναπνεύσει; Το ευμενές αυτό περιβάλλον είναι η αγάπη μέσα στον άνθρωπο, γιατί όταν δεν υπάρχει αγάπη, ακόμα και αν κάτι πάει να φυτρώσει, σε λίγο μαραίνεται και πεθαίνει.
Τι σημαίνει για σένα η φράση του έργου: “Η ψυχή εκπορνεύτηκε όταν δόθηκε σε πολλούς!”
Η εκπόρνευση της ψυχής συμβολίζει την έκπτωσή της από το πνεύμα, ένα είδος δηλαδή αποστασίας από την πνευματική κατάσταση με την οποία θα έπρεπε να είναι συνδεδεμένη. Προσκολημμένη λοιπόν προς τα υλικά αγαθά έχασε τον αληθινό της σύζυγο και ό,τι προκύπτει από αυτήν την ένωση. Ληστεύθηκε. Έχασε δηλαδή τις αρετές της, την αγνότητα και τη δυνατότητα να γεννήσει κάτι καλό. Γιατί έδωσε αξία και πίστεψε στα υλικά αποκτήματα. Αυτή η υλοφροσύνη είναι η πνευματική μοιχεία, που προέρχεται από την μαγεία που ασκεί επάνω μας η πληθώρα των υλικών αγαθών. (Ας θυμηθούμε τον αρχέτυπο μύθο της Περσεφόνης, όταν μαγεμένη από την ομορφιά του Νάρκισσου, αρπάχτηκε από τον Πλούτωνα).
“Να ζητάτε και θα σας δοθεί!”. Πιστεύεις ότι η επίκληση και η προσευχή έχουν μεγάλη δύναμη για τον άνθρωπο;
Ναι, εφόσον το κίνητρο είναι υγιές και αγνό και όχι εγωιστικό, και εφόσον γίνεται με πίστη και όχι με αμφιβολία. Η πίστη είναι που φέρνει το βαθμό πραγμάτωσης σε ένα υγιές και αγνό αίτημα.
Πως μεταφράζεται η φράση “αναρίθμητοι είναι οι αριθμοί, δεν υπάρχει τέλος…” για την ύπαρξή μας;
Δεν χρειάζεται μετάφραση, μιλάει από μόνο του. Η ζωή δεν έχει τέλος. Κολυμπάμε μέσα στον άπειρο ωκεανό της ζωής. Όμως τη συγχέουμε με την υλική μορφή και γι αυτό θεωρούμε πως έχει τέλος. Οι μορφές, αν και φέρνουν περισσότερο ή λιγότερο στοιχεία ζωής, είναι οχήματα που αλλάζουν σταθμό. Αν δεν το καταλάβουμε αυτό, θα μπερδέψουμε το όχημα με τον επιβάτη, τον οίκο με τον κάτοικο, το περιέχον με το περιεχόμενο. Και αυτή η παρεξήγηση δεν ευνοεί το ταξίδι της αυτοανάπτυξης.
Θέτεις το ερώτημα: “Ο Ιησούς είναι μια ιδέα… μια ανάγκη;” Τι πιστεύει η Χρυσάνθη; Υπήρξε ο Ιησούς Χριστός;
Δεν θέτω εγώ τέτοιο ερώτημα· το ερώτημα μπαίνει μέσα από ένα πρόσωπο που βάζει ο Χαλήλ Γκιμπράν μέσα το έργο του «Ιησούς ο γιος του ανθρώπου». Συγκεκριμένα τη Ραχήλ, μία μαθήτρια του Ιησού. Δεν το έβαλα βέβαια τυχαία. Αλλά για να δείξω ότι δεν έχει αξία το τι πιστεύω εγώ ή άλλοι για την ιστορική ύπαρξη προσώπων που έφεραν στον κόσμο υψηλές διδασκαλίες. Δεν προάγει τίποτα μια τέτοια γνώση. Είναι πληροφορία – περισσότερο ή λιγότερο αληθής – και συχνά δύσκολα ιστορικά ανιχνεύσιμη. Αλλιώς, αν προήγαγε κάτι μια τέτοια γνώση, ο κόσμος, με τόσες «πίστεις» ή μάλλον πεποιθήσεις που συχνά είναι και διαχωριστικές μεταξύ τους, θα είχε γίνει καλύτερος.
Αυτό όμως που έχει αξία είναι οι διδασκαλίες αυτές να κατανοηθούν και να γίνουν πράξη. Να γίνουν στοιχείο ζωής. Γιατί οι υψηλές διδασκαλίες είναι Φως, που αν του επιτρέψουμε να διαυγάσει τη διαδρομή μας, θα γίνουμε σαν δέντρα φορτωμένα με καρπούς αληθινής Γνώσης που είναι καρπός της Σοφίας και όχι απλή πληροφόρηση. Και μόνο αυτή η Γνώση είναι η δάδα που φωτίζει το δρόμο προς την αληθινή ελευθερία. Τα υπόλοιπα είναι φιλολογία.
Ο συνήθης άνθρωπος ασχολείται πολύ με το δάχτυλο που δείχνει και όχι με το τι δείχνει. Έτσι αφήνει το περιεχόμενο της διδασκαλίας ανενεργό, προσπαθώντας να διερευνήσει αυτόν που δείχνει κάτι. Ψάχνει το επουσιώδες και όχι το ουσιώδες. Και αυτό, γιατί αυτού του είδους το «κουτσομπολιό» επιτρέπει να παραμένει κανείς εσωτερικά αδρανής. Δεν είναι αληθινή αναζήτηση. Αν θέλετε να διαπιστώσετε την αληθινή πηγή μιας διδασκαλίας, βάλτε την να δουλέψει. «Εκ των καρπών γνώσεσθε το δέντρο». Αν θέλουμε να δούμε αν ένα κλειδί ανοίγει την πόρτα, γιατί δεν δοκιμάζουμε το κλειδί και ψάχνουμε αυτόν που το έφτιαξε, αφήνοντάς το να σκουριάζει μέσα στους αιώνες;
Τελικά θέλουμε ή όχι να ανοίξει η πύλη της αληθινής ζωής; Καλύτερα λοιπόν να αφήσουμε τις υπεκφυγές. Ας ανοίξουμε ή τουλάχιστον ας προσπαθήσουμε να ανοίξουμε αυτές τις πύλες που με άλλου είδους κλειδιά παραμένουν ακόμα σφραγισμένες.
Χρίστος Φρούσιος, Μάρκος Ζωίδης, Σταμάτης Σταματέλλης, Τόνια Ζησίμου, Σωτήρης Οικονόμου, Βίκυ Ευαγγέλου, Χρυσάνθη Κορνηλίου
Πιστεύεις ότι τα Ιερά Ευαγγέλια μας λένε όλη την αλήθεια; Ποια η γνώμη σου για τα Απόκρυφα Ευαγγέλια;
Τα Ιερά Ευαγγέλια μας δίνουν κλειδιά. Ζητάμε όλη την αλήθεια ενώ δεν αξιοποιούμε ούτε ένα από αυτά. Και μάλιστα θέλουμε και όλη την αλήθεια. Δεν μας αρκεί ούτε ένα μέρος της. Είναι ειλικρινές αυτό; Να σας πω κάτι; Και τα ήδη γνωστά Ευαγγέλια, απόκρυφα είναι γι αυτόν που δεν ασχολήθηκε ποτέ με αυτά επί της ουσίας. Συμβαίνει αυτό που έλεγε ο Ιησούς: «έχουν μάτια και δεν βλέπουν, αυτιά και δεν ακούνε».
Υπάρχει στις μέρες μας ανάγκη για ένα Μεσσία και πως θα πρέπει να είναι αυτός;
Περιμένουμε ακόμα κάποιον έξω από εμάς για να μας σώσει. Δεν έχουμε καταλάβει ακόμη. Ο καθένας από εμάς είναι ο μεσσίας. Αυτός είναι ο ρόλος και ο λόγος ύπαρξης του ανθρώπου. Είμαι ένας μεσσίας και είσαστε ένας μεσσίας, εφόσον το πιστέψουμε και εφόσον το αποφασίσουμε, αλλιώς είμαστε σαν τα πρόσωπα μιας θεατρικής σκηνής που παίζει το «περιμένοντας τον Γκοντό».
Τόνια Ζησίμου, Χρυσάνθη Κορνηλίου, Χρίστος Φρούσιος στην εκπομπή ΛΕΞΕΙΣ στο SIN RADIO
Ποιο το μήνυμα του έργου ενόψει των Ιερών Ημερών της Ανάστασης του Κυρίου;
Το έργο παίζεται και επ’ ευκαιρίας των ημερών που εορτάζεται η Ανάσταση του Κυρίου, αλλά δεν είναι επετειακό εγχείρημα. Δεν ετοιμάστηκε για να ανάψει ακόμα ένα κερί που θα σβήσει μέσα σε λίγες μέρες, αφήνοντάς μας στο ίδιο σκοτάδι, αλλά με την αγωνία να διακρίνουμε μέσα στο χλωμό του φως κάτι από αυτά που θα έπρεπε να βλέπουμε κάθε μέρα και τα προσπερνάμε. Αυτό είναι το μήνυμα.
Καλή Ανάσταση με υγεία!
Καλό Πάσχα σε όλους!
Τόνια Ζησίμου, Χρυσάνθη Κορνηλίου
Χρίστος Φρούσιος, Χρυσάνθη Κορνηλίου
