Το αρχαιότερο απολίθωμα προγόνου του σύγχρονου «έμφρονος» ανθρώπου, του Homo sapiens, που έχει ποτέ βρεθεί έξω από την Αφρική και την περιοχή του Λεβάντε στην ανατολική Μεσόγειο, ανακάλυψαν επιστήμονες στη Σαουδική Αραβία.
Την εποχή εκείνη η Σ. Αραβία είχε υγρό κλίμα και ήταν «πράσινη»
Το απολίθωμα, το οποίο βρέθηκε στην κατάξερη αραβική έρημο Νεφούντ, στην περιοχή Αλ Γούστα, που κάποτε φιλοξενούσε μια λίμνη, είναι ένα οστό δαχτύλου που έχει ηλικία 85.000 έως 90.000 ετών, μια εποχή όταν η Σ. Αραβία είχε υγρό κλίμα και ήταν «πράσινη». Οι βροχές θα επέτρεψαν στους προγόνους μας να εισχωρήσουν και να εγκατασταθούν στην περιοχή, που σήμερα είναι πολύ αφιλόξενη.
Στην ίδια περιοχή βρέθηκαν πολλά απολιθώματα ζώων, μεταξύ των οποίων ιπποποτάμων, καθώς και πολλά ανθρώπινα λίθινα εργαλεία. Ανάμεσα σε αυτά τα ευρήματα, ανακαλύφθηκε ένα καλοδιατηρημένο μικρό οστό, μήκους μόλις 3,2 εκατοστών, από το οποίο όμως μπορούν να εξαχθούν πολύτιμα συμπεράσματα.
Το οστό αναλύθηκε τρισδιάστατα και συγκρίθηκε με άλλα οστά προγόνων μας και Νεάντερταλ, καθώς επίσης πιθήκων, πράγμα που οδήγησε στο συμπέρασμα ότι αναμφίβολα ανήκει στο δικό μας είδος (Homo sapiens).
Η ανακάλυψη δείχνει ότι η πρώτη μαζική μετανάστευση ανθρώπων εκτός Αφρικής με κατεύθυνση την Ευρασία υπήρξε πολύ πιο γεωγραφικά εξαπλωμένη από ό,τι είχε θεωρηθεί έως τώρα. Οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι πρώιμες απόπειρες εξόδου από την Αφρική είχαν μάλλον στεφθεί με αποτυχία και είχαν περιορισθεί στις δασωμένες παράκτιες περιοχές της ανατολικής Μεσογείου.
Το νέο εύρημα δείχνει τόσο ότι πιθανότατα υπήρχαν πολλαπλές μεταναστεύσεις από την Αφρική, όσο και ότι κάποιες από αυτές είχαν εξαπλωθεί μακρύτερα από ό,τι είχε υποτεθεί μέχρι σήμερα.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και του Ινστιτούτου Επιστήμης της Ανθρώπινης Ιστορίας Μαξ Πλανκ της Λειψίας, με επικεφαλής τους Χάου Γκρούκατ και Μάικλ Πετράγκλια αντίστοιχα, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Ecology & Evolution», σε συνεργασία με Σαουδάραβες συναδέλφους τους.
«Η Αραβική Χερσόνησος είχε έως τώρα θεωρηθεί πολύ μακριά από την κύρια σκηνή της ανθρώπινης εξέλιξης. Όμως η νέα ανακάλυψη βάζει την Αραβία στον χάρτη ως περιοχή-κλειδί για την κατανόηση της προέλευσής μας και την επέκτασή μας στον υπόλοιπο κόσμο. Καθώς οι έρευνες συνεχίζονται, αναμένουμε να κάνουμε και άλλες σημαντικές ανακαλύψεις στη Σ. Αραβία», δήλωσε ο καθηγητής Πετράγκλια.
Η πρώτη μετανάστευση από την Αφρική εκτιμάται ότι έγινε από ένα άλλο είδος του ευρύτερου ανθρωπίνου γένους, τον «όρθιο» άνθρωπο (Homo erectus) πριν από περίπου 1,7 εκατομμύρια χρόνια. Η πρώτη μετανάστευση εκτός Αφρικής από τον «δικό μας» Homo sapiens άρχισε πριν από τουλάχιστον 177.000 χρόνια και κορυφώθηκε πριν από 90.000 έως 130.000 χρόνια, ακολουθώντας κυρίως τη «λεβαντίνικη» διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου (σήμερα Χερσόνησος Σινά, Παλαιστίνη, Λίβανος, Συρία). Μάλιστα πρόσφατες παλαιογενετικές έρευνες απωθούν ακόμη πιο πίσω στο παρελθόν την έναρξη της πρώτης αυτής μετανάστευσης, ακόμη και πριν από 220.000 έως 350.000 χρόνια.
Το δεύτερο μεγάλο μεταναστευτικό κύμα από την Αφρική εκτιμάται ότι υπήρξε πριν από 60.000 έως 50.000 χρόνια. Το νέο αραβικό απολίθωμα τοποθετείται χρονολογικά ανάμεσα στα δύο αυτά κύρια μεταναστευτικά ρεύματα.
Η ανακάλυψή του οδηγεί σε διάφορες υποθέσεις. Η μία είναι ότι κατά την έξοδο από την Αφρική υπήρχε μια δεύτερη πιο νότια διαδρομή που διέσχιζε την Αραβία, η οποία τότε δεν ήταν έρημος. Το πέρασμα στην Αραβία γινόταν μάλλον από το νότιο άκρο της Ερυθράς Θάλασσας, κοντά στο σημερινό στενό Μπαμπ ελ Μαντέμπ, σε μια εποχή που τα νερά θα ήταν πολύ χαμηλότερα και η διάσχιση θα θύμιζε πέρασμα ποταμού.
Η άλλη υπόθεση είναι ότι εκτός από τα δύο μεγάλα μεταναστευτικά κύματα, υπήρχαν πολλά μικρότερα ή ακόμη και μια λίγο-πολύ συνεχής ροή προγόνων μας από την Αφρική προς την Ευρώπη και την Ασία.
