Σίγουρα υπάρχουν κι άλλα, λιγότερο ή περισσότερο γνωστά τραγούδια, που αλλιώς ξεκίνησαν κι αλλιώς προέκυψαν, για διαφορετικούς λόγους.
Κάνοντας μια μικρή αναδρομή θα αναφερθούμε σε αυτά τα “9+1”, όπου το 1 (ένα) έχει να κάνει με την αντίθετη πορεία, δηλαδή έμειναν οι στίχοι αλλά άλλαξε η μελωδία, από άλλον συνθέτη. Με τον τρόπο αυτόν μπορούμε να δούμε και την έμπνευση που έδωσε ένας πολύ καλός στίχος, ώστε να αλλάξει τρόπο έκφρασης η μελωδία. Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή:
- ΝΥΧΤΩΣΕ ΚΑΙ ΣΤΟ ΓΕΝΤΙ (ΝΥΧΤΩΣΕ ΧΩΡΙΣ ΦΕΓΓΑΡΙ – 1947)
Το περίφημο και πολύ αγαπημένο ακόμα και σήμερα «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», του Απόστολου Καλδάρα, είναι ένα από τα πιο γνωστά ρεμπέτικα τραγούδια, που έχει τραγουδηθεί από πολλούς καλλιτέχνες σε επανεκτελέσεις (Γιάννης Πουλόπουλος, Γιώργος Νταλάρας, Τζένη Βάνου, Μαρινέλα, Γιώτα Λύδια και άλλοι)… Πρώτη ηχογράφηση όμως από την Στέλλα Χασκήλ το 1947, μπουζούκι έπαιξε ο ίδιος ο δημιουργός.
Οι στίχοι του τραγουδιού ενόχλησαν τη λογοκρισία η οποία το απαγόρευσε και “μετέβαλε” ορισμένους στίχους, αναφέρεται στις συλλήψεις και προσαγωγές των Ελλήνων αριστερών στις φυλακές του Επταπυργίου (Γεντί-Κουλέ) όπως το περιέγραψε ο ίδιος ο δημιουργός. Το παραθέτουμε όπως ήταν αρχικά και το ερμήνευσε η Σταυρούλα Μανωλοπούλου αρκετά χρόνια αργότερα.
2. ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ – (Ο ΚΑΙΡΟΣ ΑΛΛΑΖΕΙ)
Ο Νίκος Ξανθόπουλος έχοντας δίπλα του την νεοεισερχόμενη στο χώρο Βίκυ Μοσχολιού, ερμηνεύει το “Τραγούδι της Γειτονιάς” του Σταύρου Ξαρχάκου, όπως ακούστηκε στην ταινία “Ζητιάνος μιας αγάπης” το 1964. Μπουζούκι έπαιζε ο Γιώργος Ζαμπέτας χωρίς να φαίνεται στην ταινία.
Η μουσική είναι η ίδια για το τραγούδι “Ο καιρός αλλάζει” που ερμήνευσε, σε στίχους Νίκου Γκάτσου, αργότερα ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης με δεύτερες από τον Μιχάλη Ιωαννίδη. Στο ίδιο 45άρι δισκάκι, ο Μπιθικώτσης στην άλλη όψη τραγουδάει το “Τι έχει και κλαίει το παιδί”, που στην ίδια παραπάνω ταινία είχε ερμηνεύσει η Βίκυ Μοσχολιού.
3. ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΔΡΟΜΑΚΙ – (Η ΝΥΧΤΑ)
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη ερμηνεύει το “Πάνω στο παλιό δρομάκι” ή “Μες των ματιών μου τη βροχή” στην ταινία “Διπλοπενιές” του 1966, τραγούδι των Σταύρου Ξαρχάκου και Νίκου Γκάτσου.
Είναι η ίδια μελωδία με το τραγούδι “Η νύχτα” που ερμήνευσε την ίδια χρονιά η Βίκυ Μοσχολιού, στο άλμπουμ “Ένα μεσημέρι” (στο οποίο συμμετείχε κι ο Σταμάτης Κόκοτας) του Σταύρου Ξαρχάκου, σε διαφορετικούς στίχους και πάλι του Νίκου Γκάτσου.
4. ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ – (ΤΑ ΤΡΕΝΑ ΠΟΥ ΦΥΓΑΝ)
Το πανέμορφο αυτό τραγούδι ακούστηκε για πρώτη φορά από την Άννα Χρυσάφη στο ντοκιμαντέρ του Άγγελου Λάμπρου “Ελλάς χωρίς ερείπια” του 1966, με στίχους και μουσική φυσικά, του Σταύρου Ξαρχάκου. Η ταινία αποτύπωνε το στίγμα της τότε σύγχρονης Ελλάδας. Η μουσική σύνθεση ανήκε στον Μίκη Θεοδωράκη και τον Σταύρο Ξαρχάκο, ο τελευταίος όμως διεύθυνε και τις δύο ορχήστρες που συμμετείχαν.
Στη συνέχεια και με άλλους στίχους (Βαγγέλης Γκούφας και Βασίλης Ανδρεόπουλος) κυκλοφόρησε από την Βίκυ Μοσχολιού. Πρόκειται για το γνωστό “Τα τραίνα που φύγαν”, ένα τραγούδι αυτό κέντριζε με τα λόγια του τις ευαίσθητες χορδές των συναισθημάτων της κάθε οικογένειας που είχε κάποιον μετανάστη εκείνα τα χρόνια.
5. ΘΑ ΚΛΕΙΣΩ ΤΑ ΜΑΤΙΑ – ΑΚΗΣ ΠΑΝΟΥ
Το τραγούδι αυτό το απαγόρευσε η χούντα 15 μέρες μετά την κυκλοφορία του, το 1967 γιατί οι στίχοι ήταν “κομμουνιστικού περιεχομένου”. Δεύτερη φωνή σε αυτό το υπέροχο τραγούδι έκανε η Χαρούλα Λαμπράκη.
Ο Άκης Πάνου έγραψε διαφορετικούς, ερωτικούς, στίχους πάνω στην ίδια μουσική και προέκυψε το πιο γνωστό “Θα κλείσω τα μάτια”, το οποίο τραγούδησε η Βίκυ Μοσχολιού με μεγάλη επιτυχία το 1971.
6. ΝΑ ΖΗΣΕΙ Η ΦΤΩΧΟΛΟΓΙΑ (ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ)
Στην ταινία “Η αρχόντισσα κι ο αλήτης” του 1968, η ίδια μελωδία ακούγεται δύο φορές αλλά με διαφορετικούς στίχους. Στίχοι Ντίνος Δημόπουλος, μουσική Νίκος Μαμαγκάκης, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ ερμηνεύει “Να ζήσει η φτωχολογιά”.
Στην ίδια ταινία, την ίδια μελωδία αλλά διαφορετικούς στίχους έχει και το τραγούδι “Στον ήλιο του μεσημεριού”, που τραγουδούν μαζί η Αλίκη Βουγιουκλάκη με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ και συνοδεία ορχήστρας. Οι δημιουργοί ήταν οι ίδιοι όπως και στο πρώτο.
7. ΕΛΕΥΣΙΝΑ (ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΣΙΝΑ ΜΙΑ ΦΟΡΑ)
Στην ταινία “Αρχόντισσα του λιμανιού” το 1969, ακούγεται από την Ελένη Ροδά και τον Νίκο Δαδινόπουλο το τραγούδι “Ελευσίνα”, σε στίχους Βασίλη Ανδρεόπουλου και μουσική Δήμου Μούτση.
Ο Μανώλης Μητσιάς όταν είδε αυτήν την ταινία εκείνη την εποχή, ζήτησε να ηχογραφήσει κι ο ίδιος αυτό το τραγούδι, όπερ κι εγένετο, με τις αλλαγές στο στίχο που έκανε ο Βασίλης Ανδρεόπουλος. Έτσι προέκυψε αυτό το διαχρονικό τραγούδι, “Στην Ελευσίνα μια φορά” που εμπνεύστηκε ο μεγάλος Δήμος Μούτσης και ερμήνευσε τελικά ο Μητσιάς το 1971.
8. ΜΗ ΛΥΠΑΣΑΙ (ΘΑΛΑΣΣΑ ΜΟΥ ΔΙΧΩΣ ΑΚΡΗ)
Ο αείμνηστος Γιάννης Σπανός και ο σπουδαίος στιχουργός – ποιητής Λευτέρης Παπαδόπουλος συνεργάζονται το 1973 στο άλμπουμ “Μέρες Αγάπης”, για τη φωνή του Σταμάτη Κόκοτα. Εκεί ακούγεται και το “Μη λυπάσαι”.
Το ίδιο τραγούδι με τίτλο “Θάλασσά μου δίχως άκρη” και διαφορετικούς στίχους, ακούγεται στην ηθογραφική ταινία “Όμορφες μέρες” του Κώστα Ασημακόπουλου (σενάριο και σκηνοθεσία) το 1970, που τραγούδησε εκπληκτικά η Δήμητρα Γαλάνη. Οι στίχοι σε αυτήν την εκτέλεση ήταν του δημιουργού της ταινίας.
9. ΘΥΜΗΣΟΥ (ΒΡΑΔΙΑΖΕΙ)
Η μουσική είναι του νέου τότε συνθέτη Αντώνη Βαρδή και οι στίχοι, που αναφέρονται στην πρώτη γερμανική κατοχή του ’40, στον εμφύλιο που ακολούθησε, αλλά και στην μετέπειτα ιστορία της Ελλάδας, ανήκουν στον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Από το άλμπουμ “Οι Μάηδες κι οι ήλιοι μου” που κυκλοφόρησε το 1978.
Η μελωδία είναι η ίδια με το τραγούδι “Βραδιάζει” που ερμήνευσε σε στίχους Γιάννη Αθανασιάδη, στο προσωπικό του άλμπουμ “Οραματίζομαι” ο Αντώνης Βαρδής το 1976.
9+1. ΑΝΟΙΞΗ (ΚΟΥΚΟΣ ΜΟΝΟΣ Σ’ ΕΝΑ ΤΑΜΠΛΟ)
Κλείνουμε το αφιέρωμά μας σε τραγούδια που… αλλιώς ξεκίνησαν κι αλλιώς επανακυκλοφόρησαν, για πολλούς και διάφορους λόγους, με τραγούδι που εν προκειμένω άλλαξε μελωδία. Ο Άλκης Αλκαίος έγραψε τους στίχους, που ακούστηκαν με δύο διαφορετικούς τρόπους. Στην πρώτη περίπτωση από τον Δημήτρη Μητροπάνο στο “Εντελβάις”, σε σύνθεση του Μάριου Τόκα το 1999, θυμόμαστε την “Άνοιξη”.
Το 2006 ο Μανώλης Μητσιάς στο “Κούκος μονός σ’ ένα ταμπλό”, σε σύνθεση του Θάνου Μικρούτσικου στο έργο του “Υπέροχα μονάχοι” , ερμηνεύει τους ίδιους στίχους.
Σε προηγούμενο αφιέρωμά μας, θα βρείτε κι άλλα τέτοια τραγούδια, που λόγω της 28ης Οκτωβρίου 1940, άλλαξαν στίχο σχεδόν σε μια νύχτα, για να μπορέσει να καλυφθεί γρήγορα τότε η ανάγκη σχετικών τραγουδιών.
Για το www.thelook.gr
Κώστας Προβατάς
Υ.Γ. Κάθε Τετάρτη βράδυ στις 22.00 μπορείτε να με ακούτε σε ραδιοφωνικές ιστορίες της ελληνικής μουσικής στο www.radioalchemy.net
