Το ταξίδι του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, από την Άνδρο στην Αθήνα, ολοκληρώθηκε με την έναρξη της λειτουργίας του νέου μουσείου, την Τετάρτη 2 Οκτωβρίου. Το μουσείο στην Αθήνα στεγάζει τη συλλογή έργων τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, πλαισιωμένο από πολιτιστικές εκδηλώσεις και εκπαιδευτικά εργαστήρια με αφετηρία τις τέχνες.
Ένα νέο παράθυρο στον Πολιτισμό και την Τέχνη ανοίγει, την Τετάρτη, στις 2 Οκτωβρίου, το νέο Μουσείο της Αθήνας, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή.
Το Μουσείο στεγάζει τη συλλογή έργων τέχνης, που αποτυπώνει την προσωπική ματιά και την αισθητική του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή.
Η συλλογή πλαισιώνεται από εκπαιδευτικά εργαστήρια και πολιτιστικές εκδηλώσεις, για τις Τέχνες, τόσο για παιδιά, όσο και για ενήλικες.
Το νέο Μουσείο βρίσκεται στην καρδιά της Αθήνας, στην οδό Ερατοσθένους 13, στο Παγκράτι.
Με τη συγγνώμη του Προέδρου της Δημοκρατίας εκ μέρους της Πολιτείας για τα επί σειρά ετών γραφειοκρατικά εμπόδια στην ανέγερση του έργου και την επισήμανση του πρωθυπουργού ότι η πολιτική του Πολιτισμού πρέπει να πάψει να ασκείται από κλειστά ιερατεία, εγκαινιάστηκε το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, στο Παγκράτι.
Το «παρών» στην τελετή των εγκαινίων, η οποία πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο του νέου μουσείου, έδωσαν ακόμη ο πρόεδρος της Βουλής, Κωνσταντίνος Τασούλας, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Παναγιώτης Πικραμμένος, ο υπουργός Επικρατείας, Γιώργος Γεραπετρίτης, η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, ο περιφερειάρχης Αττικής, Γιώργος Πατούλης και ο δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης.
Η υπουργός Πολιτισμού χαρακτήρισε το νέο μουσείο ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά γεγονότα των τελευταίων ετών. «Το όνειρο δεκαετιών των ιδρυτών ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία έπειτα από πολλές δυσκολίες, εμπόδια και αγωνίες», ανέφερε και πρόσθεσε: «Δυστυχώς, δεν μπόρεσαν να δουν το όνειρό τους να γίνεται πραγματικότητα. Αμφιλεγόμενες νοοτροπίες και βαθιές ιδεοληψίες έθεσαν πολυεπίπεδα εμπόδια».
«Χάρις σε μια επίπονη προσπάθεια, σήμερα έχουμε αυτόν τον μοναδικό μουσειακό χώρο, οργανωμένο με σύγχρονες μουσειολογικές προδιαγραφές, ο οποίος επέτρεψε σε μια ανεκτίμητης αξίας συλλογής να επιστρέψει και να παρουσιαστεί στη χώρα μας. Η Αθήνα αποκτά επιτέλους ένα σπουδαίο μουσείο σύγχρονης τέχνης», ανέφερε ακόμη, σημειώνοντας ότι «μαζί με το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, που θα εγκαινιαστεί τον ερχόμενο Φεβρουάριο, και την Πινακοθήκη, που θα ανοίξει τις πύλες της στις 25 Μαρτίου του 2021, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή βάζει την Αθήνα στον παγκόσμιο εικαστικό χάρτη» και ότι «τα τρία αυτά μουσεία δημιουργούν έναν μοναδικό πολιτιστικό άξονα».
Στο έργο, αλλά και τις προσωπικότητες του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή, καθώς και τη σχέση τους με την Ελλάδα, την τέχνη και την άοκνη αναζήτηση στέγης για τη φιλοξενία της συλλογής τους, αναφέρθηκε η πρόεδρος του ιδρύματος, Φλερέτ Καραδόντη Κατσίκη.
Ο διευθυντής του ιδρύματος, Κυριάκος Κουτσομάλλης, χαρακτήρισε το μουσείο «χώρο κοινωνικής ανεξιθρησκίας», ενώ η υπεύθυνη της συλλογής, Μαρία Κουτσομάλλη – Μορό, εξιστόρησε την ιστορία της συλλογής, η οποία ξεκίνησε το 1956 με έναν πίνακα του Ελ Γκρέκο, ενώ αναφέρθηκε και στους δεσμούς, καλλιτεχνικούς και προσωπικούς, των καλλιτεχνών της συλλογής, στους οποίους περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι Βαν Γκονγκ, Πικάσο, Μιρό, Γκογκέν, Τζακομέτι, Καντίνσκι, Τουλούζ-Λωτρέκ, ντε Κίρικο, Μονέ, Ντεγκά, Μπέικον, Σεζάν και Πόλοκ.
Τα έργα των σπουδαίων αυτών εικαστικών είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν οι προσκεκλημένοι μετά την τελετή των εγκαινίων. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο πρωθυπουργός που συνοδευόταν από τη σύζυγό του και ο πρόεδρος της Βουλής ξεναγήθηκαν μαζί στις αίθουσες του μουσείου, εκφράζοντας τον θαυμασμό τους για τα έργα της συλλογής.
«Αν υπάρχει ένα εμβληματικό έργο της σύγχρονης τέχνης είναι αυτό», σχολίασε ο πρωθυπουργός για τον πίνακα του Πικάσο «Γυμνή γυναίκα με σηκωμένα χέρια», ενώ υποσχέθηκε πως θα επιστρέψει για μία πληρέστερη ξενάγηση με την κόρη του.
Η ξενάγηση συνοδεύτηκε από πλήθος πληροφοριών και ανέκδοτων ιστοριών για την απόκτηση των έργων, όπως για το έργο του Γκογκέν «Νεκρή φύση με γκρέιπφρουτ», το οποίο το ζεύγος Γουλανδρή προτίμησε σε δημοπρασία έναντι έργου του Ντελακρουά, προσφέροντας το αστρονομικό ποσόν για την εποχή εκείνη των 265.000 δολαρίων.
Σε ρόλο ξεναγού, ο διευθυντής του ιδρύματος, Κυριάκος Κουτσομάλλης, αναφέρθηκε στα σχόλια του γαλλικού Τύπου της εποχής: «Ένας τρελός Έλληνας τίναξε την αγορά της τέχνης στον αέρα».
Η συλλογή Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή
Η συλλογή του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή είναι από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές που δημιουργήθηκαν κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα. Πρωταρχικός σκοπός του νέου μουσείου που ανεγέρθηκε στην Αθήνα είναι να στεγάσει αυτήν τη συλλογή και να την κάνει προσβάσιμη στο κοινό, σύμφωνα με την επιθυμία των Ιδρυτών.
Τα κριτήρια επιλογής των έργων που τη συγκροτούν υπήρξαν καθαρώς υποκειμενικά. Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή, αν και περιβάλλονταν ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 από διακεκριμένους ιστορικούς και επαγγελματίες της τέχνης, επέλεξαν τα συγκεκριμένα έργα με μοναδικό γνώμονα τις προσωπικές προτιμήσεις τους και τους δικούς τους αισθητικούς κώδικες. Σχεδόν επί πενήντα χρόνια έχτιζαν τη συλλογή τους με φροντίδα, υπομονή και πραγματική αφοσίωση, με απώτερη βλέψη, κάποια μέρα, να εκτεθεί στο μουσείο που είχαν κατά νου.
Το μουσείο έχει τη δυνατότητα να στεγάσει το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής σε συνθήκες που προκύπτουν από ειδική σκηνογραφική μελέτη, ώστε να εξασφαλίζεται, κατά το δυνατόν, η καλύτερη παρουσίαση και αναγνωσιμότητα των έργων. Γλυπτά και πίνακες συνδιαλέγονται σε μια προσπάθεια να τεθεί σε παράλληλη σχέση η διαδρομή των καλλιτεχνών. Επί της παρούσης εκτίθενται 180 έργα και αντικείμενα τέχνης. Εκτός από τα εμβληματικά έργα της συλλογής που παρουσιάζονται στο σύνολό τους και θα εκτίθενται μόνιμα, άλλα επίσης σημαντικά έργα θα εκτίθενται εκ περιτροπής προκειμένου όλη η συλλογή να τεθεί σε κοινή θέαση.
Tην κύρια θέση στη συλλογή κατέχει η μοντέρνα και η σύγχρονη τέχνη, ευρωπαϊκή κυρίως, με έργα που χρονολογούνται από την περίοδο 1880-1980. Στον 1ο και 2ο όροφο του κτιρίου, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν, υπό το πράο βλέμμα του El Greco, έργα των Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Claude Monet, Edgar Degas, Pablo Picasso, Henri de Toulouse-Lautrec, Pierre Bonnard, Georges Braque, Joan Miró, Wassily Kandinsky, Paul Klee, Fernand Léger, Jackson Pollock, Francis Bacon, Alberto Giacometti, Marc Chagall, Jean Hélion, Hans Arp, Ben Nicholson, Barbara Hepworth, César,Jean Tinguely, Niki de Saint Phalle, Friedensreich Hundertwasser, Balthus, Victor Brauner, Giorgio de Chirico και άλλων.
Κεντρικό πρόσωπο αυτής της σύναξης καλλιτεχνών είναι ο Paul Cézanne, που είναι ο πρώτος μοντέρνος ζωγράφος που εντάχθηκε στην υπό διαμόρφωση συλλογή του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή. Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή αρέσκονταν να παραπέμπουν μέσω των επιλογών τους σε φανταστικούς, ως επί το πλείστον, διαλόγους μεταξύ αυτών των καλλιτεχνών: ο Rodin, που επί χρόνια επιθυμούσε να εκθέσει μαζί με τον Monet και κατάφερε να πραγματώσει την επιθυμία του, ο Kandinsky, που δέχτηκε το πρώτο εικαστικό του κλονισμό μπροστά και πάλι στον Monet, ο Gauguin, που δεν πούλησε τον αγαπημένο του Cézanne παρά μόνο όταν σχεδόν δεν είχε τα προς το ζην πια να φάει, ο Toulouse-Lautrec, που ανέφερε ως μοναδικό του πρότυπο τον Degas, ο Van Gogh, που τόσες ελπίδες έτρεφε για τη συγκατοίκησή του με τον Gauguin, προτού η ψυχική του υγεία κλονιστεί, ο Klee, που έζησε τις ίδιες ζοφερές ώρες με τον Kandinsky όταν έκλεισε το Bauhaus, o Braque, που βρισκόταν στη Νορμανδία μαζί με τον Léger όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος, το 1939, ο Miró και ο Giacometti, που αντιτάχθηκαν σθεναρά, καθένας με τον δικό του τρόπο, στους κανόνες του σουρεαλισμού που είχε επιβάλει ο André Breton, ο De Chirico και ο Hélion, που επέλεξαν να κινηθούν ενάντια στο ρεύμα και να επιστρέψουν σε μια πιο συμβατική ζωγραφική, πληρώνοντας την επιλογή τους με το τίμημα της απομόνωσης. Και βεβαίως ο Picasso, ο δημιουργός, ο επαναστάτης, που αφομοίωσε όλες τις αισθητικές αναφορές του και τις απέδωσε με τρόπο όχι μόνο νεωτεριστικό, αλλά και εντελώς προσωπικό.
Όλες αυτές οι ιστορίες, οι διαδρομές, οι ανεκδοτολογικές αναφορές ζωντανεύουν στους τοίχους του μουσείου. Την περιδιάβαση συμπληρώνουν δύο αίθουσες αφιερωμένες σε Έλληνες καλλιτέχνες, μοντέρνους και σύγχρονους, στον 3ο και 4ο όροφο. Από τις απαρχές της συγκρότησης της συλλογής τους, ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή επιθυμούσαν διακαώς να δώσουν μία ξεχωριστή θέση σε συμπατριώτες τους όπως ο Γιώργος Μπουζιάνης, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Γιάννης Μόραλης, ο Μιχάλης Τόμπρος. Έδωσαν μάλιστα στο διοικητικό συμβούλιο του Ιδρύματος την κατευθυντήρια οδηγία να συνεχίσουν να στηρίζουν τους νέους Έλληνες καλλιτέχνες με τη χορήγηση υποτροφιών για σπουδές, αλλά και με τον εμπλουτισμό της συλλογής με νέα έργα.
Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή σεβάστηκε επίσης την επιθυμία των ιδρυτών για μια αίθουσα αφιερωμένη στη σημαντική συλλογή τους από γαλλικά έπιπλα υπογεγραμμένα από τους διασημότερους ébénistesκαι αντικείμενα τέχνης, χρονολογούμενα από το 18ο αιώνα, καθώς και κινεζικά αντικείμενα τέχνης από νεφρίτη ή πορσελάνη. Η τέχνη, παρούσα σε όλες τις πλευρές της ζωής του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή, αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς τους. Στον όροφο του πρώτου υπογείου υπάρχει ο χώρος που προορίζεται για τις περιοδικές εκθέσεις. Η πρώτη θα φιλοξενηθεί το φθινόπωρο του 2020.
Ο πρώτος τόμος με έργα της συλλογής του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή είναι αφιερωμένος στη μοντέρνα τέχνη από το 1870 έως το 1945 και θα είναι διαθέσιμος στο μουσείο από τις 2 Οκτωβρίου. Στις 600 περίπου σελίδες της έκδοσης, η οποία περιλαμβάνει και χρονολόγιο, γίνεται λεπτομερής αναφορά σε κάθε έργο. Μέσα στον Οκτώβριο θα ακολουθήσουν δύο εκδόσεις για παιδιά: Στο μουσείο και Η συλλογή του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή σε αυτοκόλλητα. Ο δεύτερος τόμος της συλλογής, με περιεχόμενο την τέχνη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη σύγχρονη τέχνη, θα είναι διαθέσιμος τον Μάιο του 2020.
Το Μουσείο και οι εκδηλώσεις του
Προκειμένου να εμπλουτίσει περαιτέρω την εμπειρία όσων επιθυμούν να εξοικειωθούν με τα έργα τέχνης που εκτίθενται στους χώρους του, το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, εκτός από τις ξεναγήσεις στη συλλογή του, παρέχει προβολές σύντομων ντοκιμαντέρ τέχνης αναφορικά με την ιστορία επιμέρους έργων της συλλογής. Τα ντοκιμαντέρ αποτελούν παραγωγή του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή και οι προβολές είναι διαθέσιμες χωρίς επιπλέον κόστος, με την αγορά εισιτηρίου εισόδου.
Με την έναρξη του μουσείου εγκαινιάζεται και ο μηνιαίος προγραμματισμός των εκδηλώσεών του. Μουσικές συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, συζητήσεις, δράσεις για ενήλικες και παιδιά, καθώς και εκπαιδευτικά εργαστήρια συμπληρώνουν τη φιλοσοφία του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, με μία σειρά πρωτότυπων εκδηλώσεων που εντάσσονται αρμονικά στον μουσειακό χώρο.
Ειδικότερα, κάθε Σαββατοκύριακο, τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή θα καλωσορίζουν παιδιά, εφήβους και ενήλικες, προσφέροντας τη δυνατότητα συμμετοχής σε δημιουργικά εργαστήρια και δραστηριότητες με αφετηρία τις τέχνες και στόχο την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων.
Το πωλητήριο του μουσείου βρίσκεται στο ισόγειο, δίπλα στον χώρο υποδοχής και διαθέτει μία ευρεία γκάμα πρωτότυπων και αποκλειστικά custom-made προϊόντων που περιλαμβάνουν χρηστικά αντικείμενα, αλλά και αντικείμενα τέχνης, σχεδιασμένα από Έλληνες δημιουργούς και εμπνευσμένα από τη σπάνια συλλογή έργων του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή.
Το Café – Εστιατόριο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, με μία σύγχρονη εκδοχή της ελληνικής κουζίνας, από τον διακεκριμένο chef Ανδρέα Λαγό και την ομάδα του OhhBoyAthens, υποδέχεται όλους όσους βρίσκονται στην Αθήνα μόνιμα ή για λίγο. Στο μενού του αξιοποιούνται αποκλειστικά φρέσκα μεσογειακά υλικά, με πιάτα βασισμένα στην ελληνική απλότητα και γνώμονα την αξιοποίηση της πρώτης ύλης.
Το Café – Εστιατόριο και το πωλητήριο είναι προσβάσιμα στους επισκέπτες, κατά τις ώρες λειτουργίας του μουσείου, χωρίς να απαιτείται εισιτήριο.
Τη λειτουργία της ξεκινάει και η Βιβλιοθήκη του Μουσείου, με 6.000 τόμους με θέματα από το ευρύ φάσμα των τεχνών. Ο κατάλογος της Βιβλιοθήκης συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων μονογραφίες, καταλόγους εκθέσεων και περιοδικά τέχνης που θα είναι διαθέσιμα στο κοινό για ανάγνωση στον χώρο του αναγνωστηρίου.
Επιπλέον, η διάσημη συλλογή έργων τέχνης και η αρμονική συνδιαλλαγή του νεοκλασικού και μοντέρνου κτηρίου με θέα την Ακρόπολη, καθιστούν το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή ιδανικό χώρο για τη διοργάνωση εκδηλώσεων. Οι χώροι του μπορούν να φιλοξενήσουν μικρές και μεγάλες εκδηλώσεις, συνέδρια, ημερίδες, εταιρικές παρουσιάσεις, κοινωνικές εκδηλώσεις, σεμινάρια, workshops, κινηματογραφικές προβολές.
Για όσους επιθυμούν να απολαύσουν την εμπειρία του νέου Μουσείου στην πληρότητά του και παράλληλα να στηρίξουν τη δράση του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, το Πρόγραμμα Μελών περιλαμβάνει επτά ειδικά σχεδιασμένες κατηγορίες: Member, Couples, Family, Kids, Young, Seniors, Corporate. Κάθε μία από τις κατηγορίες συνοδεύεται από αποκλειστικά προνόμια, όπως δωρεάν είσοδο σε εκθέσεις και ξεναγήσεις, εκπτώσεις στις λειτουργίες του μουσείου, συμμετοχή σε εκδηλώσεις οργανωμένες για Μέλη, ειδικό ωράριο Μελών κ.ά.
