«Το δίκαιον ουκ άλλο τι ή του κρείττονος ξυμφέρον», δηλαδή το δίκαιο δεν είναι τίποτε άλλο παρά το συμφέρον του ισχυρού αναφέρει ο Πλάτωνας. Πάνω σε αυτόν τον άξονα κινείται και το αστυνομικό μυθιστόρημα του Τανγκύ Βιέλ « Άρθρο 353 του ποινικού κώδικα» που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση Χαράς Σκιαδέση.
Το βιβλίο είναι το πρώτο που μεταφράζεται στην Ελλάδα από τον Γάλλο συγγραφέα. Βραβευμένο με το Grand Prix RTL-Lire το 2017, το βραβείο Φρανσουά Μωριάκ, το βραβείο της Έκθεσης βιβλίου της Γενεύης και το βραβείο αναγνωστών Maison du Livre , το «Άρθρο 353 του ποινικού κώδικα» του Βιέλ μας μεταφέρει σε ένα διαφορετικό κόσμο της αστυνομικής λογοτεχνίας από ό,τι έχουμε συνηθίσει.
Ο πρωταγωνιστής Μαρσιάλ Κερμέρ, ο οποίος κατηγορείται για τη δολοφονία του κτηματομεσίτη Αντουάν Λαζενέκ συλλαμβάνεται και οδηγείται στο γραφείο του δικαστή, όπου ξετυλίγεται η ιστορία της ζωής του. Διαζευγμένος , έχει επωμιστεί την ανατροφή του μοναχογιού του. Ο κεντρικός ήρωας βιώνει μια καθημερινότητα που όμως είναι βατή και συνάδει με τη μικροαστική ζωή του. Μέχρι που εισβάλλει στη ζωή των κατοίκων του χωριού Φινιστέρ ο Λάζενεκ.
Ο Λάζενεκ είναι ο κλασικός τυχοδιώκτης που βυσσοδομεί πάνω στους ευεπίφορους κατοίκους μιας επαρχίας. Όμως οι δίχως ηθικούς φραγμούς αποφάσεις του Λαζένεκ που βαλτώνουν τα όνειρα των ανθρώπων θα επιφέρει τη δολοφονία του από τον Μαρσιάλ, ενός ανθρώπου που επένδυσε στο όνειρο και του κλήρωσε ο ρόλος του φονιά.
Μια υπόθεση που μάλλον δεν ξενίζει αλλά αντίθετα επαφίεται στην κοινή γραμμή ενός καθ’ όλα καλού αστυνομικού μυθιστορήματος. Μια υπόθεση όμως που αναλαμβάνει να αποδώσει δικαιοσύνη στο σύγχρονο κόσμο. Ένα τελεσίδικο έγκλημα και μια αμετάκλητη ενοχή που δρα κυρίως απελευθερωτικά.
«…δεν είναι ποτέ καλό σημάδι να πετυχαίνεις δύο φορές μέσα στην ίδια μέρα έναν τύπο που δεν τον ήξερες την προηγούμενη»
Ο Βιελ είναι ένας πραγματικός μηχανικός των ψυχών. Δημιουργεί ένα λογοτεχνικό σκηνικό όπου ανάμεσα στις δύο αντικρουόμενες πλευρές, του δικαστή και του δικαζόμενου, ο ποινικός κώδικας δεσπόζει με το ειρωνικό του πρόσωπο να καγχάζει μπροστά στις αποφάσεις των ανθρώπων. Τοποθετεί στο ρόλο του αφηγητή με δεινή μαεστρία έναν άνθρωπο που δεν ξέρει να αφηγείται , παρά με τις σκέψεις του να δημιουργεί ένα περίεργο σκηνικό που συναρπάζει. Μέσα από τα ίδια τα λεγόμενα του θα βγάζει συμπεράσματα, θα κάνει συσχετισμούς που πριν κι ο ίδιος δεν είχε ανακαλύψει. Μέσα από αυτό το αφηγηματικό τέχνασμα ο Βιελ μας παρέχει νεόκοπο υλικό από τα λατομεία της συγγραφής. Γεγονότα, σκέψεις, σιωπές που κινητοποιούνται με τις ερωτήσεις του δικαστή στοιχειοθετούν ένα μυθιστόρημα που διαβάζεται διαφορετικά από τα άλλα του είδους του.
Με τις 163 σελίδες του ο Βιέλ μας παρέχει πέρα από την εναλλακτική ανάγνωση , μια υδατογραφία της κοινωνίας που βουλιάζει. Η διερεύνησή της έχει την επίγευση της τραγικότητας που βιώνουμε. Στα ενσταλάγματα λεπτής ειρωνείας φωλιάζουν ευθείες πολιτικές αναφορές. Πίσω από τις σιωπές του αφηγητή υπάρχει το απεχθές πρόσωπο μιας κάστας ανθρώπων που ρουφά ό,τι αληθινό απέμεινε στον κόσμο διαστρέφοντας τις αντιλήψεις των ανθρώπων, γιατί όπως έλεγε κι ο νομοθέτης Σόλων «…τους δε νόμους τοις αραχνίοις ομοίους· και γαρ εκείνα, εάν μεν εμπέση τι κούφον και ασθενές, στέγειν· εάν δε μείζον, διακόψαν οίχεσθαι». [Οι νόμοι μοιάζουν με τον ιστό της αράχνης: αν πέσει πάνω του κάτι ελαφρό και αδύναμο, το συγκρατεί· αν όμως πρόκειται για κάτι μεγαλύτερο, σκίζει τον ιστό και φεύγει]
«Εγώ ο σοσιαλιστής του 1981, είχα επενδύσει όλα μου τα χρήματα σε ένα σχέδιο ανέγερσης πολυτελών κατοικιών. Δεν μπορείτε να το καταλάβετε, είπα στον δικαστή, μα δεν γινόταν να το αποκαλύψω, ήταν αδύνατον να έχω ρίξει όλη την αποζημίωση της απόλυσης μου σε μια αγορά ακινήτου, όχι ένας παλιός σοσιαλιστής σαν κι εμένα, το φαντάζεστε;»
Ένας σύγχρονος στυλίστας του γαλλικού μυθιστορήματος εισβάλλει στην λογοτεχνία μας με ένα προσωπικό δράμα που πάλλεται ανάμεσα στο γράμμα του νόμου και στην αίσθηση του κοινωνικού δικαίου. Γιατί εδώ η Αιτία ακουμπά πάνω στην ανάγκη κι η Ανάγκη δε γνωρίζει από Νόμο.
Το βιβλίο του Tanguy Viel “Άρθρο 353 του Ποινικού Κώδικα” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις
