Ο Σάκης Σερέφας, γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, έχει εκδώσει πάνω από 60 βιβλία ποίησης, πεζογραφίας, θεάτρου και μελετών για πόλεις – τόπους. Έχει μεταφράσει και ανθολογήσει πολλά βιβλία, ενώ έχει ασχοληθεί επιμελώς με την παιδική λογοτεχνία κι όχι μόνο. Θεατρικά του έργα έχουν ανέβει στο Εθνικό Θέατρο, στο Κ.Θ.Β.Ε., στο Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου, στο Φεστιβάλ Φιλίππων – Καβάλας, στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν», στην Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης», στο Tristan Bates Theatre (Λονδίνο, σε αγγλική μετάφραση) και αλλού. Πολλά από αυτά έχουν βραβευτεί, όπως το θεατρικό έργο του «Μαμ» που τιμήθηκε με το Βραβείο Νεοελληνικού Έργου «Κάρολος Κουν 2007» της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών. Ή το έργο του «Λιωμένο Βούτυρο» που παρουσιάστηκε ως πρόταση του Υπουργείου Πολιτισμού στο Διεθνές Φεστιβάλ του Σαράγιεβο (2012). Ακόμη το θεατρικό έργο του «Αποστολή στον Πλανήτη Γη» τιμήθηκε με το Βραβείο του Υπουργείου Πολιτισμού για το 2007. Δεν πρέπει να λησμονήσουμε σε αυτή τη σύντομη αναφορά μας ότι το θεατρικό του «Θα Σε Πάρει Ο Δρόμος» περιλαμβάνεται στον κατάλογο «Τα 120 καλύτερα σύγχρονα ευρωπαϊκά θεατρικά έργα» της European Theatre Convention (ETC, 2010).

Σε λίγες μέρες η παράσταση «Θυμάμαι» ανεβαίνει στις 26 και 27 Αυγούστου στην Αρχαία Μεσήνη από τη ΝΟΗΤΗ ΓΡΑΜΜΗ. Ένα πολύπλευρο θεατρικό κείμενο του Σάκη Σερέφα σε σκηνοθεσία – δραματουργία της Όλγας Ποζέλη.

 

 

1. «Το καλοκαίρι είναι η εποχή που πετάς τα άγχη σου μαζί με τα ρούχα σου…», λέει η αρχιτέκτονας Αντα Λουίζ Χάξταμπλ. Εσείς τι πετάξατε ή κρατήσατε μακριά αυτό το καλοκαίρι;

Απολύτως τίποτα. Καμία μεταβολή. Έχω μάθει να λειτουργώ με όλα τα άγχη και όλα τα ρούχα μου. Και, πιστέψτε με, διαθέτω πλούσιο ρεπερτόριο και βεστιάριο και από τα δύο, οπότε μπορώ και τα εναλλάσσω.

 

2. «ΘΥΜΑΜΑΙ» από τη ΝΟΗΤΗ ΓΡΑΜΜΗ. Το θεατρικό σας κείμενο σε Σκηνοθεσία – Δραματουργία της Όλγας Ποζέλη. Μιλήστε μας γι’ αυτό το θεατρικό σας αλλά και για τη σύλληψη της συγκεντρωμένης παράστασης.

Η εμπνευσμένη σύλληψη ανήκει στην σκηνοθέτιδα Όλγα Ποζέλη. Είναι η τρίτη φορά που συνεργαζόμαστε και κάθε φορά θαυμάζω την ευρηματικότητα με την οποία προσεγγίζει τα κείμενα, μετατρέποντάς τα σε διαδραστική βιωματική εμπειρία. Το «Θυμάμαι» διαδραματίζεται στον υποβλητικό αρχαιολογικό χώρο της Μεσσήνης. Εκεί, οι παριστάμενοι, φορώντας ο καθένας ένα ζεύγος ακουστικών, περιπλανιούνται στον χώρο βιώνοντας «ηχοσυμβάντα», ακούγοντας μαρτυρίες μικρασιατών προσφύγων του 1922, τις οποίες συνέγραψα εγώ, κάποιες φορές ορμώμενος από μια φράση αυθεντικής μαρτυρίας.

Επίσης, ακούγονται και αυθεντικές μαρτυρίες σημερινών προσφύγων από τη Συρία, την Αφρική, το Πακιστάν και αλλού, τις οποίες συνέλλεξαν με συνεντεύξεις τους συνεργάτες της Ποζέλη. Όλες οι μαρτυρίες ξεκινούν με τη λέξη «Θυμάμαι…». Ας σημειωθεί πως και η αρχαία πόλη της Μεσσήνης κατοικήθηκε από πελοποννήσιους πρόσφυγες οι οποίοι εκδιώχθηκαν από τους Λακεδαιμόνιους και την κατοίκισαν, ολοκαίνουργια, όταν ξαναγύρισαν στην ελεύθερη, πια, πατρίδα τους. Μα και η διπλανή Καλαμάτα υποδέχτηκε χιλιάδες μικρασιατών προσφύγων στα 1922. Ακόμη υπάρχουν οι γειτονιές και τα προσφυγόσπιτά τους. Αναρωτιέμαι αν υπάρχει πόλη στην Ελλάδα που να υπήρξε ως προσφυγούπολη σε κάποια φάση της ιστορίας της.

 

3. Ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, μελέτες προσώπων και τόπων, μεταφράσεις κι ακόμη ανθολογίες, βιβλία για παιδιά με υψηλή αποδοχή του κόσμου που επιβραβεύει τις προσπάθειες σας. Τα χρόνια που πέρασαν και άφησαν βιβλία και βραβεία, με τι αισθήματα σας έχουν τροφοδοτήσει;

Γράφοντας έρχεται η όρεξη. Η γραφή, κάθε είδους, με βοηθά να αντιμετωπίζω την καθημερινότητα ως μια ενδιαφέρουσα υπόθεση εργασίας. Η τέχνη σε εφοδιάζει με μια λοξή ματιά η οποία μετατρέπει τα πάντα σε σενάρια.

 

4. Exitus acta probut, δηλαδή ο σκοπός δικαιώνει την πράξη (Οβίδιος). Αισθάνεστε δικαιωμένος με τις επιλογές σας;

Δεν πρόκειται για επιλογές. Τα βιβλία με διαλέγουν, δεν τα διαλέγω εγώ. Κι όταν νιώσω το κάλεσμά τους είναι πια αργά για να κάνω πίσω. Έτσι και τον βαρέσει μια ιδέα τον συγγραφέα στο κεφάλι, δεν υπάρχει δίοδος για οπισθοχώρηση…

 

5. Η πεζογραφική ανάπλαση μέσα της μύθο που ξεπηδά από τη ζωή της σπουδαίας μας ερμηνεύτριας Μαρίκας Νίνου πώς ξεκίνησε; Απλός θαυμασμός για την καλλιτεχνική της πορεία και την γεμάτη ανατροπές ζωή της ή είναι κάτι πιο σύνθετο;

Τη Νίνου την κουβαλώ μέσα μου από τα γυμνασιακά χρόνια, από τα τραγούδια που ακούγαμε στα τζουκ μποξ στις ταβέρνες που πηγαίναμε τα σαββατόβραδα για ρετσίνες.

Όμως πέρα από τον τρόπο που ερμηνεύει, όχι απλώς τραγουδά, τα τραγούδια της, αυτό που με συνεπήρε είναι ο ταραγμένος, μαχητικός και βασανισμένος βίος της. Έζησε σε πολύ ζόρικες εποχές, έλαμψε στο καλλιτεχνικό στερέωμα μόλις για μια δεκαετία όλο κι όλο, κι έφυγε βασανισμένη από την υγεία της. Όμως ποτέ δεν το έβαλε κάτω, ούτε ξέχασε τους δικούς της ανθρώπους.

 

 

6. «Γεννήθηκε το 1922 πάνω στο βαπόρι Ευαγγελίστρια που έφερνε τη μητέρα της, τις δύο αδερφές της και τον οκτάχρονο αδερφό της Μπαρκέβ Αταμιάν, από τη Σμύρνη στον Πειραιά…» , αναφέρει το λήμμα στη Βικιπαίδεια. Φέτος η συμπλήρωση των 100 χρόνων από την Μικρασιατική καταστροφή έφερε στις προθήκες των βιβλιοπωλείων και πολλά βιβλία γι’ αυτήν τη χρονική στιγμή. Πως παρακολουθείτε αυτή την κίνηση;

Εκδόθηκαν πολλά σημαντικά βιβλία, μελέτες και λογοτεχνικά. Ήταν μια καλή αφορμή αυτή η επέτειος για να θυμηθούμε πως η προσφυγιά, όπως και η μετανάστευση, ο ξεριζωμός εν γένει, είναι μια διαρκής συνθήκη στον ανθρώπινο πολιτισμό, δεν είναι μια έκτακτη κατάσταση, και πως όλοι είμαστε, εν δυνάμει πρόσφυγες, όσο κι αν αυτό μας φαίνεται αδιανόητο μέσα στην ασφάλεια της καθημερινότητάς μας, την οποία θεωρούμε δεδομένη.

Έτσι δεδομένη τη θεωρούσαν μέσα στα σπίτια τους και οι μικρασιάτες του 1922, όπως και οι Ουκρανοί πριν πέντε μήνες. Ας σημειώσω πως από τον Ιούλιο βρίσκεται σε περιοδεία το θεατρικό έργο μου «Μάθημα Ιστορίας», το οποίο αφορμάται από τη μικρασιατική καταστροφή, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Πετρόπουλου, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ιωαννίνων.

 

7. Μια έρευνα του Χάρβαρντ σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της αποδεικνύει με στατιστικά στοιχεία ότι είμαστε από τους πιο συνωμοσιολάγνους λαούς της υφηλίου. Τι στάση κρατάτε απέναντι στις θεωρίες συνομωσίας;

Με θλίβουν οι συνωμοσιολόγοι. Τόση επινοητικότητα και να πηγαίνει χαμένη; Γιατί δεν την κάνουν τέχνη;

 

8. Οι αλλοιώσεις της μνήμης, αυτές οι αυξομειώσεις που επιβάλλει ο χρόνος, πόσο σας φοβίζουν;

Έχω πλήρη συναίσθηση πως οι αναμνήσεις αποτελούν σκηνοθετημένες κατασκευές του μυαλού μας. Αυτό υποστηρίζει άλλωστε και η νευροψυχολογία. Συνεπώς, δεν αναζητώ καμία πιστότητα ανάμεσα σε αυτό που θυμάμαι και στην αντικειμενική υπόστασή του βιώματος από το οποίο αφορμάται η ανάμνησή μου. Νιώθω πως όλοι ζούμε μέσα στο μυαλό μας. Είμαστε μυαλά που εφαπτόμαστε αναμεταξύ μας.

 

9. Η γραφή σας φανερώνει έναν άνθρωπο που ο χρόνος δεν τον τοποθετεί στα στενά του περιθώρια. Το επόμενο σας συγγραφικό «διάβημα» έχει φανερωθεί, έστω σαν σκέψη/ιδέα;

Ναι, βέβαια, πρόκειται για μια εκτενή νουβέλα η οποία βασίζεται σε ένα πραγματικό περιστατικό παιδοκτονίας που συνέβη πριν από εξήντα χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Είναι ένα θέμα που κατοικεί μέσα μου εδώ και μια δεκαετία περίπου και νομίζω πως ήρθε η ώρα να καταλήξει σε βιβλίο. Παράλληλα, «παθαίνω» μέσα μου ποιήματα και θεατρικά έργα, αλλά και βιβλία για παιδιά, που πρόκειται να εκδοθούν μέσα σε αυτόν και στον επόμενο χρόνο.

 

10. «Ίσως η ζωή να είναι μόνο αυτό… ένας φόβος και ένα όνειρο», λέει ο Βρετανοπολωνός Joseph Conrad. Κλείνοντας τη συνέντευξη θα ήθελα να σας ρωτήσω ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας και ποια τα όνειρά σας για τη συνέχεια;

Το να πάψω να σκέφτομαι μελλοντικά βιβλία και θεατρικά έργα για γράψιμο. Και το να ξεχάσω τον εαυτό μου. Να ξεχάσω το μυαλό που με συλλογίζεται και με επινοεί συνεχώς. Δεν είναι φόβοι, είναι δύο πολύ πιθανά μελλοντικά σενάρια. Μέχρι τότε όμως, όλες οι μηχανές στο φουλ!

 

Σας Ευχαριστώ Πολύ, Γρηγόρης Δανιήλ