Στο The Look.Gr έρχεται μια αποκλειστική συνέντευξη της κα Χρύσας Σπυροπούλου με αφορμή το τελευταίο της αστυνομικό μυθιστόρημα με τίτλο “Ταραγμένα νερά” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Με τη συγγραφέα Χρύσα Σπυροπούλου μιλήσαμε για το αστυνομικό μυθιστόρημα και την άνθισή του τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, καθώς και για την κυριαρχία των βόρειων χωρών της Ευρώπης σε αυτό το είδος. Για την διαδικασία εκκόλαψης ενός βιβλίου της, αλλά κυρίως για το τελευταίο της δημιούργημα, τα “Ταραγμένα Νερά” που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
- Φιλόλογος, συγγραφέας, μεταφράστρια, αρθρογράφος, κριτικός και συντονίστρια στη Λέσχη Κλασικής Λογοτεχνίας στον Πολυχώρο Μεταίχμιο. Η πολυπραγμοσύνη σας έχει αφετηρία το ανήσυχο πνεύμα σας ή κάποια προέκυψαν -τρόπον τινά- τυχαία;
Καθόλου τυχαίες επιλογές δεν είναι. Όλες αυτές έχουν σχέση με τη λογοτεχνία και ο ένας τομέας συμπληρώνει τον άλλον.
- Πώς ήταν οι μέρες συγγραφής των Ταραγμένων νερών;
Πότε ταραγμένες πότε ήρεμες. Πάντως, και στις δύο περιπτώσεις απολαυστικές.
- Μια πρώτη παρατήρηση που μπορεί να κάνει κάποιος είναι ότι οι περιγραφές σας είναι προσεγμένες και δουλεμένες στην εντέλεια. Αφενός σε ένα αστυνομικό βιβλίο η περιγραφή είναι ίσως το πιο σημαντικό κομμάτι, παράλληλα όμως διαπιστώνεται σε ελληνικά βιβλία αυτού του είδους μια όχι και τόση φροντίδα στο κομμάτι της περιγραφής. Από πού πηγάζει; Μήπως εντοπίζεται αποκλειστικά στο «ταλέντο» του κάθε συγγραφέα;
Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια. Δεν είναι εύκολη η ερώτησή σας. Θα προσπαθήσω να σας απαντήσω ωστόσο. Ο συγγραφέας πρέπει να είναι παρατηρητικός και να αποδίδει με αμεσότητα αυτό που εκθέτει για να γίνει πειστικό. Για να αναπτυχθεί πάντως το «ταλέντο», όπως λέτε, χρειάζεται μελέτη, να διαβάζει κανείς τους κλασικούς συγγραφείς· ακόμα και όσοι επιχειρούν να γράψουν αστυνομικές ιστορίες. Πόσες τέτοιες, άλλωστε, δεν θα βρει κανείς στο έργο του Ντίκενς ;
- Σε ένα σημείο στο βιβλίο σας αναφέρετε: «Οι δικοί της άνθρωποι θα ηρεμήσουν πάντως. Δεν θα ζούνε με την αβεβαιότητα και τις ψεύτικες προσδοκίες». Υπονοείτε μάλλον ότι οι απαντήσεις όσο μακάβριες κι αν είναι φέρνουν μια εσωτερική γαλήνη στα αγωνιώδη ερωτήματα. Αλήθεια το safe box της άγνοιας δεν είναι πιο ασφαλής δρόμος για την παράταση της ελπίδας;
Σε τέτοιες περιπτώσεις η αγωνία σε παραλύει, το πένθος είναι διαρκές. Η άγνοια είναι ασφαλής σε ζητήματα κοινωνικά ή προσωπικά. Η αλήθεια σε θέματα απιστίας, προδοσίας πληγώνει και γίνεται ολέθρια. Αντιθέτως, όταν ξέρεις ότι ο άνθρωπός σου δεν ζει πια, το παίρνεις απόφαση, τον πενθείς και προχωράς. Βεβαίως, δεν είναι τόσο εύκολο όπως το θέτω.
- Με αφορμή την παραπάνω ερώτηση, είναι γνωστή η ρήση του Πίνδαρου «Θνατά θνατούσι πρέπει» για το πόσο εφήμερα είναι τα ανθρώπινα. Αλήθεια τι πιστεύετε ότι έχουμε χάσει ως άνθρωποι και καθημερινά το αστυνομικό δελτίο βρίθει υποθέσεων δολοφονιών, βιασμών και συναφών θεμάτων;
Η επιθετικότητα είναι χαρακτηριστικό όλων των κοινωνιών και αυτή δεν παρατηρείται μόνο στις μέρες μας. Τώρα όμως μαθαίνονται όλα πολύ γρήγορα. Όσο για το «εφήμερο των ανθρωπίνων» είναι κάτι που με ακολουθεί κάθε στιγμή. Πιθανόν γι’ αυτό να με επέλεξε και το αστυνομικό είδος….
- Ας αλλάξουμε λίγο διάθεση αναφέροντας έναν εξαιρετικό στοχασμό του βιβλίου σας. «Το μεταίχμιο μεταξύ του χώρου και του κενού δημιουργεί την ικανοποίηση που αισθάνεται κανείς κατά τη διάρκεια της ερωτικής συνεύρεσης». Αναλύστε μας, αν μπορείτε, λίγο παραπάνω τη σύγκριση κενού-έρωτα.
Η απουσία συνείδησης είναι το κοινό, τηρουμένων των αναλογιών, των δύο. Στη δεύτερη περίπτωση ισχύει όμως η ευχάριστη πλευρά της ανυπαρξίας.
- Γιατί αλήθεια το μυστήριο μας γοητεύει και νιώθουμε μια έλξη γι’ αυτό;
Δεν μπορώ να σας απαντήσω με βεβαιότητα. Μία υπόθεση είναι ότι εκ του ασφαλούς παρακολουθεί κανείς τις ατυχίες που συμβαίνουν στους άλλους. Μια άλλη ότι ο γρίφος και το αίνιγμα κινητοποιεί τον αναγνώστη, τον βάζει στο παιχνίδι και τον κάνει «συνδημιουργό», γιατί όχι και «συνένοχο».
- Ποιο ήταν το πρώτο βιβλίο, όχι που διαβάσατε, αλλά που σας σημάδεψε και σας ακολουθεί κατά κάποιο τρόπο;
Πολλά βιβλία με ακολουθούν, θα ξεχωρίσω όμως από αυτά “Το μαγικό βουνό” του Τόμας Μαν.
- Ποια άλυτη υπόθεση της ελληνικής αστυνομίας ο αστυνόμος Ηλιού, υποθετικά πάντα μιλώντας, θα μπορούσε να φέρει εις πέρας;
Πρέπει να σας ομολογήσω ότι με γοητεύουν τα φανταστικά μυστήρια, τα τεχνάσματα του μυαλού. Ωστόσο, η δολοφονία δύο φοιτητριών της Νομικής στη Θεσσαλονίκη, πραγματικό γεγονός που συνέβη όταν ήμουν πολύ μικρή, τη δεκαετία του ’60, με έχει στοιχειώσει δημιουργικά. Αυτήν θα μπορούσε να την αναλάβει ο Ηλιού. Εξάλλου, όταν ξεκίνησα να γράφω τέτοιου είδους ιστορίες, είχα στον νου αυτό το έγκλημα, το οποίο έχει εγγραφεί στη μνήμη μου. Όπως και να ’χει είναι επίμονο.
- Οι βόρειες χώρες είχαν ανέκαθεν τον πρώτο λόγο στο αστυνομικό μυθιστόρημα. Σε εμάς, αν εξαιρέσω κάποιες περιπτώσεις συγγραφέων από τη δεκαετία του ’50 και μετά όπως του Γιάννη Μαρή, της Αθηνάς Κακούρη ή του Πέτρου Μάρκαρη, αλλά και πολλών άλλων, πάντα λειτουργούσε πιστεύω σε δεύτερο πλάνο. Δεν ταιριάζει πιστεύετε στην ιδιοσυγκρασία μας; Από την άλλη τα βιβλία των Σκανδιναβών συγγραφέων κάνουν θραύση. Πού πιστεύετε πως έγκειται το όλο ζήτημα;
Το αστυνομικό είδος ανήκει στο αστικό μυθιστόρημα. Αναπτύχθηκε στις βόρειες χώρες γιατί σ’ αυτές ανθεί το αστικό μυθιστόρημα. Δεν γίνεται να μην αναφερθώ και πάλι στο έργο του Ντίκενς ή του Ουγκώ. Μα ακόμα και όταν κάποια επεισόδια διαδραματίζονται στην εξοχή, οι ήρωες έχουν αστική αντίληψη. Υπάρχουν συγκρούσεις που δημιουργούνται από ένα πλέγμα οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων. Άρα δεν είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας. Ένας φίλος μου, που έζησε στις ΗΠΑ, ο Γ. Νίκας, έγραψε εξαιρετικές αστυνομικές ιστορίες γιατί τον ευνόησε το περιβάλλον των μεγαλουπόλεων και επειδή ήταν παρατηρητικός και είχε πολύ καλή μνήμη. Διάβαζε πολύ, έπαιζε την ξένη κλασική και σύγχρονη λογοτεχνία στα δάχτυλά του. Στη χώρα μας, εξάλλου, ακόμα και σήμερα πολεμάται καθετί αστικό, θεωρείται εκδήλωση του κακού. Μην ξεχνάτε ότι η μεταβολή από την αγροτική κτηνοτροφική κοινωνία έγινε πολύ απότομα, με καταστροφικά μέχρι σήμερα αποτελέσματα.
Τα σκανδιναβικά αστυνομικά έχουν επιτυχία και κατάφεραν να ξεχωρίσουν πολλοί συγγραφείς που το εκπροσωπούν, γιατί αυτοί αναδεικνύουν ιδιαίτερα στοιχεία του τόπου τους, αλλά και γιατί ξέρουν να αφηγούνται καλά, να μεταδίδουν την περιγραφή ή την είδηση με ενάργεια. Θα αναφερθώ στον Ισλανδό συγγραφέα Αρναλδούρ Ινδρίδασον, ο οποίος επιλέγει θέματα που προβάλλουν την ιδιαιτερότητα του τόπου του. Είναι κάτι καινούργιο για τον μη Σκανδιναβό αναγνώστη και καθετί διαφορετικό γοητεύει, πόσω μάλλον όταν διαθέτει πετυχημένη πλοκή και είναι και καλογραμμένο.
- Όταν παραδίδετε το τελικό χειρόγραφο για να πάρει τον δρόμο της έκδοσης, μετά βέβαια τις απαραίτητες διαδικασίες που χρειάζονται μέχρι το τυπογραφείο, πώς νιώθετε; Έπειτα από τόσα χρόνια αισθάνεστε σαν εκείνη την πρώτη φορά που πιάσατε στα χέρια το πρώτο σας βιβλίο;
Νιώθω ανακούφιση και προσμονή. Ναι, κάθε καινούργιο βιβλίο καταφέρνει, για λίγο έστω, να σε κάνει να ξεχάσεις ό,τι είχε προηγηθεί. Είσαι δοσμένος σ’ αυτό που ήρθε πρόσφατα. Αυτό φροντίζεις, γι’ αυτό νοιάζεσαι. Μέχρι το επόμενο.
- Το επόμενό σας συγγραφικό ταξίδι έχει ξεκινήσει;
Αν και ήθελα να κάνω ένα διάλειμμα, μια παραγγελία από εφημερίδα με ανάγκασε να γράψω μια νουβέλα. Λέω να τη συνεχίσω και να κάνω ό,τι έγινε και με τα “Ταραγμένα νερά”, που γεννήθηκαν από την Ομίχλη στη λίμνη.
-Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας. Εύχομαι κάθε τομέας στη ζωή σας να λειτουργεί ως φάρος στον επόμενο κ.ο.κ.
– Σας ευχαριστώ πολύ που διαβάσατε το βιβλίο και μου θέσατε τις απαιτητικές ερωτήσεις σας, αλλά και για τις ευχές σας.
Το βιβλίο της Χρύσας Σπυροπούλου “Ταραγμένα Νερά” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο
Τα “Ταραγμένα νερά” είναι ένα απολαυστικό μυθιστόρημα βυθισμένο στην ομίχλη των ατμοσφαιρικών τοπίων της Βόρειας Ελλάδας. Μια εξαφάνιση και δύο θάνατοι που ακολουθούν κάνουν το τοπίο ακόμα πιο ομιχλώδες για τον αστυνόμο Ηλιού και τη βοηθό του, υπαστυνόμου Γεωργίου.
