“Αγαπά πολύ το χιόνι ο πατέρας, θάβει, λέει, κάτω από το μαλακό, λευκό του στρώμα όσα έχουν ανάγκη από κούραση να κοιμηθούν κι ίσως, αλλιώς, με υγεία, ζωντανεμένα κάποτε ξυπνήσουν”.

 

Τον τελευταίο μήνα της χρονιάς που έφυγε ένα βιβλίο ξάφνιασε άμα τη εμφανίσει του. Το σπονδυλωτό μυθιστόρημα της Βασιλικής Πέτσα “Το δέντρο της υπακοής”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις, μέσα από ιδιωτικές και δημόσιες ιστορίες, με κεντρικό άξονα την Οκτωβριανή Επανάσταση, μιλά για τη βασανιστική επιθυμία της ουτοπίας, την προσδοκία για ένα σημάδι θεϊκής παρουσίας, αλλά και τη λαχτάρα της καλλιτεχνικής αναγνώρισης.

Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, με  σπουδές που προηγήθηκαν  στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ (Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και Θεωρίες του Πολιτισμού) και  στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία), κυκλοφορεί πριν 8 χρόνια το πρώτο της βιβλίο “Θυμάμαι”, μια νουβέλα που αποκόμισε πολύ καλές κριτικές. Μέχρι την κυκλοφορία του σπονδυλωτού της μυθιστορήματος “Το δέντρο της υπακοής” έχει εκδόσει δύο συλλογές διηγημάτων [Όλα τα χαμένα (2012) και Μόνο το αρνί (2015)] και μια μελέτη  [Όταν γράφει το μολύβι (2016)]. 

 

Το The Look.Gr υποδέχεται την Βασιλική Πέτσα προσεγγίζοντας μέσω του τελευταίου της βιβλίου τον συγγραφικό της κόσμο.

 

 

  1. Πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε το σπονδυλωτό σας μυθιστόρημα «Το δέντρο της υπακοής». Κάτω από ποιες προσταγές …«υπακούσατε» από την πρώτη σύλληψη ως το τέλος της συγγραφικής διαδρομής;

Υπακούει, νομίζω, κανείς, καταρχάς στις προσταγές των δικών του αισθητικών κριτηρίων σε επίπεδο γραφής. Προσπαθεί, με άλλα λόγια, να μείνει κατά το δυνατόν πιστός στο εκφραστικό πρότυπο που έχει διαμορφώσει μέσα από αναγνώσεις άλλων κειμένων, λογοτεχνικών ή εν γένει καλλιτεχνικών. Έπειτα, υπάρχει και το τεχνικό κομμάτι: να παραμείνει κανείς συνεπής σε έναν, έστω όχι απαρασάλευτο, ρυθμό συγγραφής, ώστε να ολοκληρώσει αυτό που ξεκίνησε ως μυθοπλαστική σύλληψη.

 

 

  1. «…στροβιλίζεται χωρίς να αλλοιωθεί, από τη ζάλη, τις περιστροφές, χτυπά τα γυμνά της πόδια συγχρονισμένα. Έπειτα κλοτσά στον αέρα, αλλά με χάρη και ακρίβεια, υψώνει τα απαλά, σαν κλαράκια, χέρια της και κλεφτά κάπου κάπου ισιώνει το μαντήλι της». Μικρό δείγμα μιας από τις πολλές προσεγμένες περιγραφές που διατρέχουν το βιβλίο σας. Πόση επιμονή δείχνετε στο στυλιζάρισμα της φράσης;

Προσπαθεί κανείς γράφοντας να διαμορφώσει το δικό του ύφος, να αρθρώσει το προσωπικό του συγγραφικό ιδίωμα. Αν έπρεπε να παρομοιάσω  τη συγγραφή ενός βιβλίου με κάποια άλλη πρακτική, αυτή θα ήταν το χτίσιμο ενός σπιτιού: προσέχει κανείς, βεβαίως, το οικοδόμημα να είναι στέρεο και λειτουργικό. Έχει σημασία, όμως, να είναι και όμορφο.

 

 

  1. «Ένα βιβλίο αποδεικνύεται σωτήριο όπλο ενάντια στην επιθετική εξωστρέφεια των ανθρώπων». Εξαιρετικός στοχασμός. Ως αναγνώστρια ένα βιβλίο μέχρι πόσο μπορεί να σας επηρεάσει κι αντίστοιχα ως συγγραφέας τι μπορεί να σας υφαρπάξει;

Μέτρο, νομίζω, της συγκίνησης που μπορεί να προκαλέσει ένα βιβλίο στις μέρες μας είναι το πόση ώρα μπορεί να μας απορροφήσει από διάφορους περισπασμούς, ιδίως από το κινητό μας. Είμαι χαρούμενη όταν ένα βιβλίο το κατορθώνει αυτό. Ως συγγραφέας, δε, ζηλεύω συνεχώς έργα άλλων, σπουδαιότερων και σοφότερων.

 

 

  1. Το δέντρο της υπακοής περιγράφει ζωές ανθρώπων που λεηλατήθηκαν από τις πολιτικές μεταβολές και τα ιδεολογικά πάθη. Πως αντικρίζετε αυτή την άγρια φύση του ανθρώπου να καταπατά προς θρίαμβο του εγωισμού του;

Κάτι τέτοιο είναι, θεωρώ, ως έναν βαθμό αναπόφευκτο. Οφείλει, ωστόσο, κανείς να υπερασπίζεται αυτούς που μένουν πίσω, να σέβεται όσους διαφωνούν, να αποζημιώνει όσους θίγονται. Ή να προσπαθεί έστω να τους καταλάβει.

 

 

  1. Σε κάποιο σημείο ένας ήρωας σας εκφράζεται για τα μαζικά προσκυνήματα χαρακτηρίζοντάς τα «απωθητικά, υποκριτικά». Ποια αίσθηση σας αφήνει η διοργάνωση τόσων συντονισμένων  θρησκευτικών εκδρομών στη χώρα μας;

Δεν θα ήθελα να κρίνω πρακτικές στις οποίες δεν έχω συμμετάσχει. Το θεωρώ άδικο να εκφράσω γνώμη για κάτι που μπορεί να καλύπτει ανάγκες θρησκευτικές ή κοινωνικές που σε εμένα διοχετεύονται σε άλλες οδούς.

 

 

  1. Η φιγούρα της μητέρας του Σαβίν συγκλονίζει. Απαθανατίσατε με γλαφυρό τρόπο τη μορφή της αιώνιας μητρικής γενναιοδωρίας. Αναλύστε μας λίγο την διάσταση που αποκτά στη ζωή σας η έννοια της μητέρας.

Έχω, πάντοτε, κατά νου, όταν αναλογίζομαι το πρότυπο της μητρότητας, το γλυπτό «Pietà» του Μιχαήλ Άγγελου. Μιλώ, ας σημειωθεί, για την ιδανική μητέρα. Η πραγματικότητα, βεβαίως, είναι σαφώς πιο  περίπλοκη.

 

 

  1. Ένας από τους εξαθλιωμένους της ζωής αναφωνεί «Πότε σταματά της γης ο παιδεμός, ποια μέρα πείτε μου»!. Ο τραγικός του λόγος αποτελεί μια αυταπόδεικτη αλήθεια σε ένα αναπάντητο ερώτημα. Τι φταίει πιστεύετε και δυσκολεύουμε τόσο τη ζωή μας και κατ’ επέκταση τη ζωή του άλλου; Που πιστεύετε ότι κρύβεται η απαρχή του προβλήματος;

Θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να εντοπίσει κανείς  «απαρχές». Χρησιμότερο είναι, θα έλεγα, να εστιάσουμε σε κοινωνικές σχέσεις, να μιλήσουμε περί εκμετάλλευσης και ανισοτήτων, όπως αυτά διαμορφώνονται στα εκάστοτε συμφραζόμενα.

 

 

 

 

  1. «Όποιος ιδιωτεύει και κανέναν δεν ενοχλεί στη ζωή του κλεισμένος και στα δικά του πράγματα σκύβοντας, μπελά δεν έχει να φοβάται». Αποτελεί απαρέγκλιτα και ένα momentum της δικής μας εποχής. Πως αντιδράτε σε αυτή τη στάση ζωής;

Αποτελεί, νομίζω, μια τέτοια πεποίθηση και η αντίστοιχη στάση απατηλή ψευδαίσθηση, αν όχι και δείγμα εγωιστικής ομφαλοσκόπησης. Ας μην κρίνω, όμως: δεν μπορούμε να απαιτούμε ηρωισμό ή έστω πολιτική συμμετοχή όταν δεν υπάρχει αντιστοίχως η δυνατότητα και η επιθυμία.

 

 

  1. Η μυθοπλασία του βιβλίου σας με ποιο βαθμό παραλλάσσει τις αληθινές ιστορίες που αφηγείστε;

Στον αναγκαίο, σύμφωνα με τις επιταγές της  συνέπειας στον πλασματικό κόσμο ενός μυθιστορήματος. Κάποιες φορές, για παράδειγμα, η πραγματικότητα είναι υπερβολικά ευφάνταστη για να είναι πειστική ως μυθιστορηματικό υλικό.

 

 

  1. Η θρησκευτική-πολιτική ουτοπία που περιγράφετε, τι διαστάσεις παίρνει στην σύγχρονη εποχή;

Δυστυχώς, μάλλον αποκλειστικά δυστοπικές.

 

 

  1. «Το δέντρο της υπακοής: σαν να χτυπούσα τον κορμό με το τσεκούρι μου, μια και καλή να το συντρίψω, αθώος και αγνός να ξαναβγώ…». Στην αναγέννηση μας, στο νέο μας φανέρωμα του δεύτερου εαυτού μας ποιες δυνάμεις συμβάλλουν;

Θα έπρεπε καταρχήν να δεχτεί κανείς ότι υπάρχει τέτοια δυνατότητα και κυρίως η θέληση για κάτι τέτοιο. Πιστεύω, όμως, στη μεταμορφωτική δυναμική της αγάπης.

 

 

 

 

  1. Στο προηγούμενο σας βιβλίο ασχοληθήκατε με την ένοπλη βία όπως αποδίδεται μέσω των αισθητικών τρόπων της λογοτεχνίας. Το συγκεκριμένο μυθιστόρημά σας αποτελεί τρόπον τινά μια μελέτη ενδεδυμένη τη λογοτεχνική της φόρμα; Θα μπορούσε δηλαδή να αποτελεί μια συνέχεια των προβληματισμών σας ως άνθρωπος;

Νομίζω ότι η εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής  αποτέλεσε πρωτίστως περίοδο μαθητείας  για την εκπόνηση συστηματικής έρευνας και την κατάρτιση της δομής ενός εκτενούς κειμένου, που αποτέλεσαν προϋποθέσεις  για τη συγγραφή και του Δέντρου της υπακοής. Από μία άποψη, η (έστω με λάθος μέσα ή στρατηγική) αναζήτηση της ουτοπίας και οι λογοτεχνικές της αποτυπώσεις θα μπορούσε, ίσως, να αποτελεί όντως κοινό θέμα.

 

 

  1. Τα κείμενα σας τα διακρίνει μια ενδελεχής έρευνα. Για τα επόμενα χρόνια έχετε σκεφτεί τις επόμενες συγγραφικές σας προσαράξεις;

Υπάρχουν πάντοτε ιδέες στο πίσω μέρος του μυαλού. Χρειάζεται, βεβαίως, έπειτα από τη συγγραφή ενός κειμένου, να ακολουθήσει μια περίοδος κάθαρσης, απόσυρσης από το μυθοπλαστικό σύμπαν που έχει επινοήσει κανείς, προκειμένου να προσπαθήσει, με άλλα υλικά, να χτίσει κάτι νέο. 

 

Γρηγόρης Δανιήλ για το The Look.Gr