Ωδή στον Πόνο τον Άμετρο. Ψηλάφιση της εσωτερικότητας και ανάλυση του ψυχικού άχθους. Σάρωση μιας ιστορίας δίχως το θρησκευτικό ένδυμα, δίχως το ιστορικό καταπίστευμα. Γιατί ο ανθρώπινος πόνος δεν γνωρίζει χωρο-χρονικές αποδείξεις, ούτε επικάθεται σε λογικά έδρανα. Λειτουργεί αυτόνομα, αυτόβουλα και χαρακώνει Υπάρξεις.
Αυτήν την ανεξίτηλη χαρακιά νιώσαμε στον θεατρικό μονόλογο “Η Διαθήκη της Μαρίας”, που ξεκίνησε στο “Από μηχανής θέατρο” σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μυλωνά και ερμηνεία Ασπασίας Κράλλη.
Το πολυαναμενόμενο έργο του Colm Toibin «Η Διαθήκη της Μαρίας» (The Testament of Mary) σε μετάφραση Κατερίνας Βαλαβανίδη παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο Απο Μηχανής θέατρο κάθε Τετάρτη στις 20:00, Πέμπτη στις 21:00 και Κυριακή στις 17:00
Ο Toibin έγραψε στην The New York Times ότι άρχισε να γράφει το έργο γιατί αισθάνθηκε «ένα κενό πίστης στην Ιρλανδία» στα τέλη του 2008. Είπε ότι «η παρόρμηση να γράψω το βιβλίο δεν ήταν πολιτική, δεν ήταν ένα μέσο να παρέμβω σε μια συζήτηση με την εκκλησία, αλλά μάλλον να δουλέψω με μια “φωνή” που είχε σημασία για μένα προσωπικά, μια “φωνή” που ήταν τόσο εικονική όσο και ανθρώπινη »
Μετά την αρχική εκτέλεση της στο Φεστιβάλ Θεάτρου του Δουβλίνου το 2011 μιας πρώτης εκδοχής του έργου , ο Toibin “θα ξαναγράψει το πρωτότυπο έργο, με πιο σφιχτές εικόνες και τη φωνή της Μαρίας πιο γεμάτη από ανθρώπινο πόνο”.
Το τελικό κείμενο του βιβλίο του “Η διαθήκη της Μαρίας” βρέθηκε στη βραχεία λίστα του βραβείου Μπούκερ για το 2013 και έχει ανέβει με επιτυχία σε μεγάλη θεατρική σκηνή του Λονδίνου.
Η απόσταση όμως ενός θεατρικού έργου από τη γλώσσα συγγραφής του μέχρι την απόδοσή του στο θεατρικό σανίδι είναι μεγάλη. Πρέπει να λειτουργήσουν οι σωστοί μηχανισμοί ανάπλασης των δομικών υλικών ώστε οι γραμμές του κειμένου να χρωματιστούν και να μεταπλαστούν σε εικόνες, συναισθήματα.
Η Μαρία, λοιπόν εξόριστη πια στην Έφεσο, γερασμένη, καταπονημένη και σε συνεχή κίνδυνο, αφηγείται, με τον δικό της τρόπο τη ζωή της και τη ζωή του γιού της. Η Ασπασία Κράλλη ως άλλη Μαρία, μια Μαρία θυμωμένη και συνάμα τρομοκρατημένη, είναι εξοργισμένη από τη μια με τις αποκοτιές του γιου της και από την άλλη με την επιμονή των Αποστόλων να μάθουν κάτι παραπάνω απ’ όσα μπορεί να θυμόταν από τις μέρες μετά την Σταύρωση και την Ανάσταση.
Η Ασπασία Κράλλη κατορθώνει να μετασιώσει τον πόνο και να τον περάσει σε ένα άλλο επίπεδο, σε αυτό της πίκρας. Πίκρα όμως γιατί; Ποιο είναι αυτό το γεγονός που γεμίζει ενοχές την ψυχή της;
“Παύροι εν πόνω πιστοί”, λέει ο Πίνδαρος, δηλαδή λίγοι μένουν πιστοί την ώρα του πόνου. Η φυγή της Μαρίας μετά την Σταύρωση την έχει εγκλωβίσει και η λύτρωση δεν θα επέλθει παρά μόνο μετά το θάνατο, γιατί “η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί”, όπως λέει και ο μεγαλός ποιητής Γιώργος Σεφέρης. Η ερμηνεία της Κράλλη χειραγωγεί τον θεατή, τον καθηλώνει στροβιλίζοντάς τον στον δικό της κόσμο, στον κόσμο της Μαρίας. Μια ερμηνεία χωρίς εξάρσεις με την μεστότητα που της ταιριάζει. Με μια θεατρικότητα που ενδόμυχα κουβαλά αυτή η γυναίκα επικοινωνώντας άρτια με τον θεατή.
Η σκηνοθεσία του Δημήτρη Μυλωνά δημιουργεί στο απλό σκηνικό την υποβλητικότητα που χρειάζεται, ώστε να ξαφνιάζει με τις φαεινές προσθήκες καθ’όλη τη διάρκεια της παράστασης, ακολουθώντας ίσως αυτό που πρόσταζε ο μεγάλος εργάτης του θεάτρου, ο Κάρολος Κουν, την ποίηση και την μαγεία, τα δυο δομικά συστατικά μιας θεατρικής παράστασης.
Το χειροκρότημα μπορεί να είναι μια επιβράβευση για τον ηθοποιό, αλλά η μεγαλύτερη επιβράβευση, πιστεύω, είναι να μπορέσει να δημιουργήσει τις καταστάσεις εκείνες ώστε το έργο να φεύγει από αυτόν και να περνά στον θεατή και να το κουβαλά μαζί του, ακόμα και για μέρες. Κι η συγκεκριμένη παράσταση κατορθώνει αυτόν τον συγκερασμό, να δημιουργεί την κατάλληλη χημεία στην επίτευξη αυτής της υγιούς επικοινωνίας.
Η Διαθήκη της Μαρίας είναι μια ωδή στην απωλεία, ωδή στην μοίρα του φθαρτού με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Μια παράσταση που κατορθώνει να ρίξει το εκτυφλωτικό φως του προβολέα στην ανθρώπινη πλευρά παραδεδομένων θρησκευτικών προσώπων. Μια παράσταση κριτικής και αυτοκριτικής με αυστηρότητα μεν, αλλά πάντα με ήθος. Μια παράσταση που ενώ ακουμπά στο θείο πατά στέρεα σε γήινα στρώματα.
